Beskerm jou melkkudde teen dié siektes
Met die somer wat aanbreek, is dit tyd om waaksaam te wees teen siektes wat dié tyd van die jaar kop uitsteek.
Dr. Faffa Malan, bestuurder van die Herkouerveterinêre Vereniging van Suid-Afrika (Ruvasa), waarsku in dié organisasie se maandelikse verslag teen die siektes en parasiete wat tipies in die somer skade veroorsaak.
“Die warmer maande en reëntyd in die somerreëngebiede lê voor. Sulke toestande is ideaal vir parasiete. Nou is die tyd om te beplan, in te ent en biosekerheid toe te pas. Een verkeerde besluit kan jou duur te staan kom.”
Goeie biosekerheid en inentingsprogramme is ’n voorkomende oplossing teen die meeste van hierdie siektes.
Met reën wat al in Oktober in dele van die somerreëngebied begin val het, moet boere bedag wees op die uitbroei van die eiers van die meeste inwendige parasiete. Skaapboere moet let op simptome van parasietbesmetting, soos bloedarmoede, kwakkeel, gewigsverlies en diarree.
Lewerslakwurm en peervormige maagslakwurm kan vee besmet wanneer hulle in veral vleie en by spruite wei waar die tussengashere, waterslakke, in groot getalle voorkom.
Uitbrekings van koksidiose is reeds in ál nege provinsies van Suid-Afrika aangemeld. Veral jong diere is baie vatbaar vir hierdie siekte, asook kriptosporidiose wat groot veeverliese is ses provinsies veroorsaak het.
SOÖNOSES
Boere moet keer dat hul beeste soönotiese siektes, soos tuberkulose, brucellose en kriptosporidiose, opdoen. Dit is byna onmoontlik om kriptosporidiose uit die omgewing te verwyder. As dit eers op die plaas en in jou kudde is, is dit baie moeilik om daarvan ontslae te raak. Die boer moet dan leer hoe om met die siekte saam te leef en siek kalwers te behandel.
“Ons begin al hoe meer gevalle van kriptosporidiose by melkbeeskalwers sien,” sê die veearts dr. Didi Claassen.
“Daar is drie maniere om dié siekte uit jou kudde te hou: Biosekerheid, biosekerheid en biosekerheid.”
Kriptosporidiose kan tussen diere en mense en andersom versprei. Kontak jou veearts vir nog inligting oor hoe om jou kudde te beskerm en hoe om uitbrekings deur die regte behandeling vroeg stop te sit, is Claassen se raad.
“Brucellose is nóg ’n ekonomies belangrike siekte weens die melkverlies wat dit meebring, kuddes wat uitgeslag moet word, die verlies aan kalwers weens aborsie, en veterinêre uitgawes.
“Verskeie spesies, asook mense, kan siek word. By mense is brucellose ’n ernstige siekte wat so gou moontlik gediagnoseer en behandel moet word. Die chroniese vorm is baie moeilik om te diagnoseer en te behandel. Simptome sluit in koors, bewerasie,
’n verlies aan eetlus, nagsweet, swakheid, moegheid, hoofpyn en gewrigs-, spier- en rugpyn. Die simptome kan kom en gaan en jare lank voortduur, ondanks behandeling. Die hart en rugstring kan ook inflammasie opdoen,” sê Claassen.
Diere moet jaarliks vir brucellose getoets word. Dit is ’n kuddesiekte, dus is dit die beste om die hele kudde te toets.
“Moenie diere inkoop waarvan jy nie die brucellose- en tuberkulosestatus ken nie. Dit kan jare duur voor simptome begin wys. Dan is dit te laat en is die hele kudde besmet.
“Betrek jou staats- en kuddeveearts om jou te help met ’n inentingsprogram. Kalwers van vier tot agt maande oud kan met stam-19-brucellose-entstof ingeent word. Diere kan enige tyd met RB51 ingeënt word, maar twee inentings is nodig. Indien diere positief toets, moet stappe so gou moontlik gedoen word om die siekte aan te vat.”
Om te keer dat mense op die plaas die siekte opdoen, moet melk volgens Claassen liefs gepasteuriseer en nie vars gedrink word nie. Wees ook versigtig wanneer jy koeie help kalf.
VOORKOMING
Insekte, soos muggies, vlieë en muskiete waarvan die getalle tipies in die somermaande toeneem, dra ook siektes soos knopvelsiekte, drie-dae-stywesiekte, bloutong, slenkdalkoors en perdesiekte oor.
Uitwendige parasiete, byvoorbeeld bosluise, dra ook talle ernstige veesiektes oor. Dit sluit in Afrika- en Asiatiese rooiwater, anaplasmose, hartwater en knopvelsiekte.
“Verskeie dompel- en spuitdipmiddels, asook opgietmiddels, is op die mark beskikbaar. Dit is belangrik om middels te gebruik waarteen bosluise nie weerstand het nie. Die melkonttrekkingstyd van die produkte moet ook in gedagte gehou word by lakterende beeste. Dipmiddels wat ’n piretroïed, soos deltametrien, bevat, sal ook vlieë en bosluise afweer,” sê Claassen.
Vir vliegbekamping is omgewingsbestuur net so belangrik as om die diere te behandel.
“Maak seker die mis word reg bestuur, want dit is ’n uitstekende broeiplek vir vlieë. Waterpoeletjies op die werf moet gedreineer of opgevul word.
“Lokaas en lokvalle vir vlieë is ook ’n manier om die volwasse vlieë te bekamp.”
Dr. Didi Claassen is die produkbestuurder by Afrivet.