PRESISIEBOERDERY DIE TOEKOMS
Dit is danksy sy broer Ginkel se ultramoderne DeLaval-melkstal en ’n gesukkel met die invordering van data by sy stoetskape dat mnr. Andrew Jordaan van Cradock, Voermol se Skaapboer van die Jaar vir 2018, begin soek het na doeltreffender metodes om sy skape se syfers vas te lê.
Andrew, sy pa, Andrew sr., en sy broers, Wilhelm en Ginkel, boer saam op die plaas Spekboomberg buite Cradock. Andrew bestuur die skaapafdeling, Ginkel die melkery en Wilhelm die gesaaides, besproeiing en die instandhouding van werktuie.
“Ek het altyd vir my pa gesê die data-invordering by die skape is versukkeld, want jy moet alles met die hand doen en aande omsit om die data in te voer. Dit is só frustrerend dat jy dit later maar los.”
Dit was die melkery wat Andrew aan die dink gesit het. “Ginkel kan byvoorbeeld presies sien hoeveel voer kry elke koei volgens die liters wat sy produseer.”
Toe ontmoet Andrew mnr. Schalk de Villiers van RFID Experts Africa, wat elektroniese kleinveebestuurstelsels bemark. Nou maak hy al die afgelope ses jaar sy stoetdiere se syfers elektronies bymekaar deur dié radiofrekwensie-identifikasietegnologie (RFID). Danksy die syfers en die verwerking daarvan kon hy al verskeie genetiese spronge maak. “Dit behels veral die groei-indeks. Die diere wat ons die afgelope tyd uit die onderskeie bloedlyne kon kies, het besonder goeie groei getoon.”
Die eerste sprong na verbetering is om genetika te benut. “Van daar af raak dit al hoe moeiliker om spronge te maak, want jy bereik later ’n plafon.”
Hy sê omdat hulle soveel ooie laparoskopies bevrug met ramme waarvan die syfers reeds beskikbaar is, “skiet ons ’n bietjie meer raak”. Andrew moedig skaapboere aan om iewers te begin om ook ’n statistiese prentjie van hul diere te kry.
“Om ontledings te kan doen, moet jy ’n elektroniese stelsel hê. Danksy die ingesamelde data kan ek die toppresterende diere vinniger identifiseer en hulle gebruik om geneties te vorder. My mikpunt is om diere te teel wat vinnig markgereed is, want dít, saam met goeie wolproduksie, is winsgewend. Ek streef na diere wat vinnig groei ná speen en dan stabiliseer.
“Op lang termyn wil ek ’n gebalanseerde skaap teel wat genoeg wol- en liggaamsgroei het om geld in die sak te bring.”
Hy voeg by dit is noodsaaklik dat die dier in balans met die omgewing moet wees. “Die natuur kan net soveel bied om wol en vleis te produseer. As jy te swaar na wol of vleis teel, verloor jy na die ander kant toe. Ons probeer ’n middeweg vind.”
Andrew glo vas daar is baie beweegruimte met skaapteling. “Onthou, ’n Chihuahua en ’n Deense hond het dieselfde DNS! Ons moet ’n gebalanseerde skaap teel. Diere moet in die veld kan aanpas. Vrugbaarheid bly uiters belangrik.”