WAARBORGE IS ‘PROPAGANDA’
DIE Grondwet en die Handves van Menseregte wek “die indruk van gerusstelling”, maar grondwetlike regte is nie so goed gewaarborg as wat ’n mens sou dink nie.
Prof. Koos Malan van die departement publiekreg aan die Universiteit van Pretoria se regsfakulteit het op die TLU SA-kongres gesê die beslissende faktor is nie die bewoording van die regte nie, maar eerder “wat die vertolkers daarvan sê, wie die vertolkers is en wat hul oortuigings is.
“Sedert 1994, toe die tussentydse grondwet in werking getree het, is ons blootgestel – en ek weet dis harde woorde, maar ek het hieroor gedink – aan ’n ongeëwenaarde propagandaaanslag om as’t ware ’n vorm van afgodediens en bygeloof te skep dat jy inderdaad die Grondwet as ’n gewaarborgde instelling kan vertrou.”
INTERPRETASIE
Malan het gesê die regte in die Grondwet kry egter eers werklike betekenis wanneer dit vertolk en toegepas word, en betekenisse kan mettertyd verander. Volgens hom is dit dus nie die reg wat die oppergesag het nie, maar eerder die interpreteerders.
Terwyl mense soos hy en die kongresgangers sou dink die doel van die Grondwet en die Handves van Menseregte is om stabiliteit, gerustheid en voorspelbaarheid te bring, is daar ander wat dink dit is juis bedoel om ingrypende veranderinge teweeg te bring.
Malan het na verskeie onlangse Grondwethof-uitsprake verwys. Dit sluit in die Agri SA-mineraalregtesaak, waar die staat ’n maatskappy se mineraalregte onteien het; die Renate Barnardsaak, wat regstellende aksie in die polisie teengestaan het; die Lesufi-saak oor die Gautengse
LUR vir onderwys ’n skoolbeheerliggaam se toelatingsbeleid geveto het; en die saak waarin Afriforum die nuwe straatname in Pretoria teengestaan het.
Hy het aan die hand daarvan gesê “wanneer ’n fundamenteel ideologiese belang van die Regering voor die hof dien, is dit min of meer voorspelbaar dat die Regering ’n beslissing tot sy voordeel sal kry”.
Volgens hom is individue swak, maar instellings sterk. Daar het hy boere aangemoedig om tot die TLU SA te behoort en laasgenoemde om met ander instellings saam te werk. “Alle instellings wat in die ekonomie betrokke is, moet hande vat. Dan is hulle veel sterker.”
Malan het gesê Suid-Afrika is in ’n groeiende krisis en hy verwag ’n aanslag op eiendomsreg. Boere het egter al etlike eeue lank ernstige krisisse te bowe gekom, en “dit kan weer gedoen word”.