Iyashaqisa eyokwanda kwezinyanga mbumbulu
SEKUYINSAKAVUKELA umchilo wesidwaba ukuthi kuboshwe abantu abazibiza ngezinyanga ngoba besolwa ngezehlakalo zobugebengu okubalwa kuzo ezokutholakala nezicubu zabantu, ukudlwengula nokuqola abantu imali.
Isehlakalo sakamuva sendoda yaseMtshezi, okuthiwa iyinyanga eyazinikela emaphoyiseni iphethe izicubu zomuntu, sithuse izwe lonke.
Amaphoyisa asebophe abasolwa abayisithupha, okubalwa kubona nababili abazibiza ngezinyanga, ngaleli cala elisaqhubeka enkantolo.
UMnuz Sazi Mhlongo, oyiphini likaSihlalo wenhlangano yabelaphi bendabuko kuleli, uthe kumele abantu abasuke beyofuna usizo lwezinyanga baqikelele ukuze bangadlali izigebengu.
“Uma uya endaweni ongayazi ngoba uyalelwe ukuthi kunenyanga ethize kumele uqale uqinisekise ukuthi iyaziwa yini leyo nyanga nokuthi isebenza ngokusemthethweni yini,” kusho uMhlongo.
Le nyanga ehlonishwayo ithe sekuneminyaka eminingi bezama ukuthi izinyanga zibhaliswe zibe nezitifiketi ezingakhonjiswa iziguli.
“Kumele ngabe sekuqalile ukuthi kube nendlela elawula ukusebenza kwezinyanga ukuze laba abaphoxa igama lethu banqandwe. Esikufunayo wukuthi kube nezindawo lapho abantu bezokwazi ukubika khona uma bengaphathekanga kahle ezinyangeni nathi siyizinyanga sibike ezinye esingajabuli ngokusebenza kwazo,” kusho uMhlongo.
Uthe wadumala ehlangana nesinye isiguli sihamba sifuna u-R120 000 sithi ufunwa yinyanga ethembisa ukuselapha.
Uthe ezinye izinyanga mbumbulu zisebenzisa ukuhlupheka kwabantu zibathembise ukuthi zizobelapha kanti zidlala ngabo zibaqola imali.
Inyanga yaKwaMhlabuyalingana, uGod’olulalamankankane Mthembu, eyaduma ngemuva kokuthi ihlabe umkhosi yabikela amaphoyisa ngowesifazane owayeyidayisela ingane enebala elimhlophe, uthe abantu ababulala abantu abazona izinyanga kodwa bangabathakathi. Uthe izenzo zokubulawa kwabantu ezenziwa ngabazibiza ngezinyanga ziyashaqisa.
“Le mpi kusamele sihlangane sonke siyizinyanga siyilwe. Yehlisa isithunzi sezinyanga futhi yenza abantu basibuke njengabantu abangalungile. Awukho umuthi wokwelapha owenziwa ngezicubu zomuntu. Umuntu ogila lo mhlola uqalekisiwe,” kusho uMthembu.
Okhulumela amaphoyisa KwaZulu-Natal, u-Lt Colonel Thulani Zwane, uthe uma umuntu oyisiguli etholakala enyangeni nezicubu zomuntu, naye uthweswa icala lokubulala.
Nozibiza ngenyanga uma eke walala nesiguli ngaphandle kokuvumelana naso ngoba ethi uyaselapha angavulelwa icala lokudlwengula, aboshwe.