NIEWYRÓWNANE ANGIELSKIE RACHUNKI

Pięćdziesiąt lat temu Górnik Zabrze po raz ostatni zagrał na tak wysokim szczeblu w europejskich pucharach. W niecały rok stoczył cztery bitwy z Manchesterem City, a na zakończenie tych konfrontacji 31 marca 1971 roku przegrał w Kopenhadze w dodatkowym me

Górnik był wtedy liczącą się europejską drużyną, tak samo jak Legia. Dwa eksportowe kluby na krajowej arenie dzieliły się trofeami – Legia zdobywała mistrzostwo, a Górnik Puchar Polski. Trwający sezon 1971/72 był inny w tym sensie, że Górnik wiosną odbierał Legii ligowy tytuł. W marcu było to jednak jeszcze trudne do przewidzenia, bo liderował zespół ze stolicy z pięciopunktową przewagą nad Ruchem Chorzów i zabrzanami. Legia podobnie jak Górnik grała też w europejskim ćwierćfinale – jej rywalem w Pucharze Mistrzów było Atletico Madryt.

Każdy z czterech meczów Górnika z Manchesterem City odbył się w innym kraju. Finał PZP w 1970 roku został rozegrany na wiedeńskim Praterze (1:2), a w następnym sezonie marcowy ćwierćfinał tych samych rozgrywek ułożył się w niezapomniany tryptyk: 2:0 na Stadionie Śląskim, 0:2 w Manchesterze i wreszcie 1:3 w stolicy Danii. Starcie w Kopenhadze było konieczne, bo zgodnie z ówczesnym regulaminem przy nierozstrzygniętym dwumeczu rywalizujące drużyny spotykały się na neutralnym terenie.

Śpiewające losowanie

Gdy okazało się, że podczas ceremonii w Paryżu losująca ćwierćfinałowe pary słynna francuska piosenkarka Mireille Mathieu skojarzyła Górnika z Manchesterem City, w Polsce poruszenie było ogromne. A więc mamy rewanż za finał poprzedniej edycji, kiedy w Wiedniu angielski zespół pokonał Polaków 2:1! Wtedy żałowano straconej szansy, zawracano uwagę, że po morderczej rozgrywce w półfinale z AS Romą, gdzie zwycięzcę musiał wskazać ślepy los, Górnik był jednak nasycony. Dlatego chwilowo stracił czujność, na finał pojechał trochę rozprężony, czemu sprzyjała też obecność żon i partnerek piłkarzy podczas tej wyprawy. Jeżeli to wszystko miało wpływ na wiedeńską porażkę, to po zaledwie 11 miesiącach nadarzała się okazja do wyciągnięcia wniosków z popełnionych błędów i pokazania Anglikom, kto naprawdę jest lepszy.

Trenerem Górnika był Węgier Ferenc Szusza, który po sezonie zwieńczonym finałem PZP zastąpił Michała Matyasa. On z kolei na ławce Górnika pojawił się w trybie awaryjnym po niespodziewanym rozstaniu z Gezą Kalocsayem, z którym działacze nie umieli ułożyć sobie poprawnych relacji. Dopiero kilkanaście miesięcy później, wiosną 1971 roku, postrzegany jako architekt sukcesów Górnika Kalocsay znowu pojawił się na Roosevelta, tym razem w roli konsultanta. Był najbliższym współpracownikiem swojego rodaka, co wyglądało na układ idealny. Szusza był młodszy o dziesięć lat, miał mniejsze trenerskie doświadczenie, ale czas pokazał, że jako szkoleniowiec sprawdził się w europejskim futbolu. W Górniku spędził jeden sezon. W styczniu 1972 roku został trenerem hiszpańskiego Realu Betis na niemal pięć lat, później jeszcze przez rok prowadził Atletico Madryt, aż wreszcie wrócił do ojczyzny, gdzie z radością zatrudnił go Ujpest Budapeszt. Szusza od dawna był piłkarską legendą stołecznego klubu. Od 2003 roku stadion Ujpestu nosi jego imię.

Bandaże i do boju!

Pierwszy ćwierćfinałowy mecz odbył się na Stadionie Śląskim. O ile wcześniej zabrzanie dwa razy odpadali w pucharach z Anglikami, to akurat w Chorzowie potrafili z nimi w świetnym stylu wygrywać – w 1961 roku z Tottenhamem 4:2 i w 1968 roku z Manchesterem United 1:0. Wiara w gospodarzy była potężna, ale pojawił się poważny problem – na zimowym zgrupowaniu w Hiszpanii kontuzji doznał najlepszy polski piłkarz Włodzimierz Lubański i jego występ był mocno niepewny.

– Miałem poważne zwichnięcie stawu skokowego. Oczywiście z takim urazem nie gra się normalnie. Gdyby chodziło o ligowy mecz, na pewno nie wyszedłbym na boisko. Bój z Manchesterem to był jednak inna sprawa – opowiada nam Lubański.

– Strasznie chcieliśmy wygrać, to było ogromne ciśnienie, cała Polska dobrze nam życzyła. Kolegom z drużyny zależało, żebym wystąpił. Niby nie naciskali, ale z każdego ich gestu było widać, że na mnie liczą. „Włodek, może się jednak uda? No a jak się teraz czujesz?” – takie pytania z nadzieją w głosie słyszałem co chwilę. Nie mogłem ich zawieść, ale gdybym tak zupełnie nie mógł, przecież bym nie zagrał. Decyzję podjąłem w dniu meczu, naprawdę w ostatniej chwili. Był obrzęk, jednak lekarze jakoś mi tę stopę obandażowali, usztywnili i do boju! – wspomina legendarny napastnik. I właśnie on strzelił pierwszego gola.

– To była fajna akcja. Dostałem dobre podanie od Erwina Wilczka, wygrałem pojedynek biegowy i mocno uderzyłem. Piłka wpadła do siatki! Wielka radość szybko została przygaszona, bo właśnie po tym uderzeniu, a strzelając w takim meczu nie można przecież kalkulować, znowu poczułem ból. I tak zmagałem się z nim do końca, czyli do 60. minuty, bo potem w żaden sposób już nie mogłem nawet udawać, że gram – wspomina. Górnik jednak zwyciężył 2:0, a niesamowity Lubański miał udział także przy drugim golu!

Wytrwał do końca

Przed wylotem do Anglii zabrzanie mieli pierwszy w rundzie wiosennej ligowy mecz. Pokonali GKS Katowice 2:0, ale Lubański nie zagrał. W rewanżu z jego nogą było jeszcze gorzej, w Manchesterze nie powinien był wchodzić na boisko, ale znowu bardzo chciał i nic go nie mogło powstrzymać. – Nie trenowałem praktycznie przez cały tydzień, a mimo to zagrałem cały mecz, tylko czy coś takiego można nazwać grą? Tyle dobrego, że rywale nie mogli mnie spuszczać z oka, bo wiedzieli, na co mnie stać, zawsze któryś z nich musiał się przy mnie kręcić, czasem nawet dwóch. I to była jedyna pozytywna rzecz, jaką mogłem dać drużynie – przyznaje Lubański. Powinien opuścić boisko znacznie wcześniej, ale już w pierwszej połowie kontuzji doznali Henryk Latocha i Erwin Wilczek, więc ich trzeba było zmieniać.

Lubański zaznacza, że Anglicy grali bardzo brutalnie. – W innych meczach za takie zagrania spokojnie byliby karani czerwonymi kartkami. Sędzia jednak nie reagował – narzeka napastnik Górnika.

Małe rzeczy

Wygrana gospodarzy (2:0) spowodowała, że konieczny był trzeci mecz, na stadionie w Kopenhadze. Oczy całej Polski zwrócone były już tylko na Górnika, bo Legia mimo wygranej w rewanżu 2:1 odpadła z Atletico (w Madrycie było 0:1).

Mecz w stolicy Danii potoczył się po myśli piłkarzy z Manchesteru. Wygrali 3:1. – Nasze starcia z nimi generalnie były na styku, takie fifty-fifty. Małe rzeczy decydowały o tym, kto przegrywa, a kto wygrywa. W Chorzowie żeśmy ich pogonili, w Manchesterze się odkuli. W Kopenhadze wszystko się mogło zdarzyć, nikt nie miał pojęcia, jak to się skończy. Skoro detale miały decydować, muszę przyznać, że choć już zdążyliśmy się bardzo dobrze poznać, to jednak wtedy zaskoczyli nas buńczucznym zachowaniem chwilę przed meczem, zyskali nad nami przewagę psychologiczną – mówi Lubański.

– Biła z nich niesamowita pewność siebie, chcieli nas za wszelką cenę zdeprymować, tuż przed wyjściem na boisko robili straszny hałas. A gdy zaczęło się spotkanie,

Pół wieku to za mało

Był niedosyt, ale wtedy jeszcze nikt nie zaryzykowałby czarnego proroctwa, że nie wystarczy nawet pół wieku, aby Górnik w europejskich pucharach zaszedł równie daleko. Tamta wielka drużyna powoli się zmieniała. Nieuchronnie zbliżał się koniec kariery Huberta Kostki i Stanisława Oślizły, w następnych latach poważne kontuzje torpedowały plany Lubańskiego i Zygmunta Anczoka.

– Dzisiaj, przy otwartym na cały świat rynku transferowym, nawiązanie do tamtych sukcesów przez jakąkolwiek polską drużynę jest trudne do wyobrażenia. I również dlatego jeszcze długo tamten zespół Górnika będzie miał ważne miejsce w historii nie tylko zabrzańskiego klubu – podkreśla Lubański.