Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Będzie wystawa stała
W sąsiedztwie terenu byłego hitlerowskiego obozu zagłady Treblinka rozpoczyna się budowa pawilonu wystawienniczo-edukacyjnego. Jego sercem będzie ekspozycja stała, która ma upamiętnić zgładzoną tu żydowską społeczność Warszawy i innych miast.
Wczwartek, 1 lutego, w gmachu Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma podpisano porozumienie o współpracy przy tworzeniu ekspozycji stałej w powstającym nowym budynku Muzeum Treblinka. Dokument parafowali: dyrektorka ŻIH Monika Krawczyk i dyrektor muzeum Edward Kopówka.
– W ŻIH pracują badaczki i badacze, których działalność naukowa w sposób szczególny skupiona jest na Zagładzie. To najlepsi eksperci, którzy dysponują wiedzą, a także bezcennymi materiałami z naszych zbiorów. Ich zaangażowanie jest gwarancją, że nowa wystawa Muzeum Treblinka będzie merytoryczna, oparta na autentycznych dokumentach i relacjach, a także poruszająca – podkreślała Monika Krawczyk.
– Miejsce Pamięci po Obozie Zagłady Treblinka II jest jednym z najbardziej wyrazistych upamiętnień Holokaustu na świecie. Koniecznym jest wybudowanie nowoczesnego budynku, z wystawą obrazującą to, co się tu wydarzyło podczas okupacji niemieckiej w okresie II wojny. Przez wiele lat o budowę zabiegał Samuel Willenberg, były więzień obozu, a po jego śmierci w 2016 r. misję kontynuuje wdowa po nim Ada-Krystyna – mówił Edward Kopówka.
Scenariusz merytoryczny wystawy w ciągu roku i trzech miesięcy przygotuje zespół pod kierunkiem prof. Andrzeja Żbikowskiego, szefa działu naukowego ŻIH.
Treblinka to wieś oddalona 100 km na północny wschód od Warszawy. Cztery kilometry od wioski znajduje się miejsce, w którym dokonano jednej z najbardziej makabrycznych zbrodni w dziejach ludzkości. W ciągu kilkunastu miesięcy – od lipca 1942 do listopada 1943 r. – w istniejącym tutaj obozie śmierci Niemcy zgładzili – według różnych szacunków – przynajmniej 800-900 tys. osób, w tym niemal całą żydowską społeczność Warszawy. Był to największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, a zarazem drugi po Auschwitz-Birkenau w Europie okupowanej przez hitlerowskie Niemcy.
Obok siebie działały tu wtedy dwa obozy. Treblinka I powstała latem 1941 r. przy kopalni żwiru. Był to karny obóz pracy przeznaczony głównie dla Polaków. Funkcjonował do połowy 1944 r., z jego 20 tys. więźniów przeżyła połowa.
Masowa zagłada Żydów dokonała się w sąsiednim obozie – Treblinka II, założonym latem 1942 r.
W latach 1959-1963 zrealizowano tu wielkie założenie przestrzenno-pomnikowe zaprojektowane przez Franciszka Duszeńkę, Adama Haupta i Franciszka Strynkiewicza.
Siedziba muzeum jest niezwykle skromna. To przebudowana dozorcówka. Ma się to jednak zmienić. W grudniu 2021 r. rozstrzygnięto konkurs na projekt nowego budynku wystawienniczo-edukacyjnego.