Ziobro atakuje izbę lekarską
Prokurator generalny złożył wniosek do Trybunału Konstytucyjnego Julii Przyłębskiej o zbadanie, czy ustawa o izbach lekarskich jest zgodna z konstytucją. Chodzi o obronę lekarzy antyszczepionkowców.
W nowym, dwutygodniowym rządzie Mateusza Morawieckiego Zbigniew Ziobro nie jest już ministrem sprawiedliwości, a co za tym idzie także prokuratorem generalnym. Od poniedziałku te funkcje pełni dotychczasowy wiceminister Marcin Warchoł, jeden z najbliższych współpracowników Ziobry. I to właśnie Warchoł zapowiadał wniosek już na początku roku. Z inicjatywy posłanki Anny Marii Siarkowskiej wówczas z Solidarnej Polski (w ostatnich wyborach startowała z list Konfederacji, ale nie dostała się do Sejmu) w Sejmie powołano zespół ds. funkcjonowania izb lekarskich. Siarkowska zapraszała na jego posiedzenia lekarzy, których rzecznicy odpowiedzialności zawodowej działający przy izbach stawiali przed sądem lekarskim za głoszenie kontrowersyjnych poglądów na temat pandemii COVID-19 i szczepień.
Wielu z nich zawieszono prawo wykonywania zawodu. Warchoł, który przychodził na posiedzenia zespołu, zapowiedział wówczas, że Ministerstwo Sprawiedliwości udzieli oskarżanym lekarzom „każdego możliwego wsparcia prawnego”.
Tylko jeden samorząd nie taki, jak trzeba
Ziobro i Warchoł chcą zbadania, czy zgodne z konstytucją są przepisy ustawy o izbach i sądach lekarskich. Pytanie dotyczy tylko tego jednego samorządu zawodowego, choć istnieje ich wiele. Swoje samorządy mają m.in. pielęgniarki i położne, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni, aptekarze, a także przedstawiciele zawodów prawniczych, czyli adwokaci, notariusze i radcy prawni. Istnienie samorządów gwarantuje art. 17 ust. 1 konstytucji, który mówi, że „można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony”.
Kwestionowane we wniosku prokuratora generalnego artykuły ustawy o izbach lekarskich sprowadzają się do tego, że – podobnie jak w przypadku innych korporacji zawodowych – przynależność do samorządu lekarskiego jest dla lekarzy obowiązkowa. A ponieważ przynależą, odpowiadają przed nim dyscyplinarnie.
Zasada obowiązkowej przynależności do izb lekarskich bywała już kwestionowana, zwłaszcza przez lekarzy, którzy latami odmawiali płacenia składek, które też są obowiązkowe. Przeciwników składek było jednak zdecydowanie więcej niż przeciwników samych izb, w których działalność zresztą większość lekarzy się nie angażuje.
Temat umarł, ale teraz odżywa dzięki Ziobrze i Warchołowi oraz ich krucjacie w obronie lekarzy sceptycznych wobec rządowej strategii walki z COVID-19 i szczepień. Według nich przepisy ustawy o samorządzie lekarskim mogą być niezgodne z art. 20 konstytucji, który gwarantuje, że „społeczna gospodarka rynkowa [jest] oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych”, oraz z art. 65 konstytucji, który głosi, że „każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy”.
„Uznanie tych przepisów za niekonstytucyjne spowoduje zlikwidowanie samorządu lekarskiego i sądownictwa dyscyplinarnego” – napisał na Facebooku prawnik Michał Gajda. Zaznaczył, że lekarze nie będą przez to bezkarni. Będą podlegać sądom powszechnym, jak wszyscy. Jednak nie każde naruszenie kodeksu etyki lekarskiej jest naruszeniem prawa powszechnego. A to oznacza, że za niektóre przewinienia już nie można by lekarzy karać.
Wcale nie chodzi o likwidację…
W odpowiedzi na pytania „Wyborczej” prokurator Łukasz Łapczyński, rzecznik Prokuratury Krajowej oraz prokuratora generalnego, wyjaśnia, że we wniosku nie chodzi wcale o kwestionowanie samego istnienia samorządu zawodowego lekarzy i obowiązkowej przynależności do niego. Prokurator generalny „uważa jednak, że powinien być on reprezentatywny”. Chodzi więc o to, że dla Ziobry i Warchoła samorząd lekarski w obecnym kształcie nie jest reprezentatywny, bo reprezentacji nie mają w nim lekarze kwestionujący zasadność szczepień przeciw COVID-19.
„W opinii Prokuratora Generalnego ustawodawca niezasadnie przyjął pełną uniformizację samorządu lekarskiego. Dla zawodu lekarskiego utworzono jedynie jeden samorząd przyjmując jedynie kryterium terytorialne tworzenia jego jednostek (z wyjątkiem Wojskowej Izby Lekarskiej)” – czytamy dalej w mailu prokuratora Łapczyńskiego.
Dalej tłumaczy, że „mimo istnienia wielu różnic w poglądach naukowych i terapeutycznych zobowiązano wszystkich członków izb lekarskich do przestrzegania jednolitych, obowiązujących cały samorząd zasad etyki lekarskiej, tworzonych przez Krajowy Zjazd Lekarzy, naruszenie których naraża lekarza na odpowiedzialność zawodową”, a to prowadzi „do kolizji z wynikającymi z Konstytucji zasadami tworzenia i funkcjonowania samorządu zawodowego oraz do nieproporcjonalnego ograniczenia praw i wolności przysługujących lekarzom, a w szczególności swobody wykonywania zawodu i swobody działalności gospodarczej oraz w pewnym stopniu swobody zrzeszania się”.
…chodzi o wiele samorządów dla lekarzy
„Funkcjonowanie tylko jednego samorządu marginalizuje nie tylko pojedynczych członków samorządu, lecz wręcz całe grupy lekarzy, a także ogranicza wolność wypowiedzi, co stoi w sprzeczności z zasadami nauki jako obszaru ścierania się teorii. Taki kształt samorządu lekarskiego zagraża interesowi publicznemu” – podsumowuje prokurator Łapczyński.
Na dowód, że mógłby istnieć więcej niż jeden samorząd lekarski, we wniosku powołano się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z października 2010 r., „z którego jednoznacznie wynika, że sąd konstytucyjny dostrzega możliwość daleko idącego zróżnicowania organizacji samorządu zawodowego – nawet przez tworzenie różnych samorządów zawodowych w ramach jednego zawodu, jeśli w ocenie ustawodawcy miałoby to przyczynić się do lepszej ochrony interesu publicznego”.
„To byłaby puszka Pandory”
– Wniosek pokazuje, jaki był plan postępowania z samorządami zawodowymi, gdyby Zjednoczona Prawica miała rządzić trzecią kadencję – mówi Łukasz Jankowski, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej. Uważa jednak, że w tej chwili to „wniosek bez praktycznych implikacji”: – Traktujemy go jako chęć politycznego zaistnienia albo przypodobania się środowiskom kontestującym samorządność zawodową.
– Tu chodzi o to, żeby lekarze o poglądach niezgodnych z medycyną opartą na faktach mogli utworzyć swój własny samorząd, bo nasz się ministrowi sprawiedliwości nie podoba. Oczywiście medycyna oparta na faktach może mu się też nie podobać, ale z faktami trudno dyskutować – komentuje w rozmowie z „Wyborczą” Jakub Kosikowski, rzecznik NIL. Twierdzi też, że gdyby TK Przyłębskiej przychylił się do wniosku Ziobry i Warchoła, wywołałoby to ogromne zamieszanie we wszystkich samorządach. I dlatego wątpi, że tak się stanie. – To byłoby otwarcie puszki Pandory. Wszystkie samorządy mogłyby się posypać – mówi.
W rozmowach z młodymi w tej kadencji władzami NIL przebija też swoista duma z wniosku. Tłumaczą, że odchodząca władza chce się na nich mścić, bo to lekarze tworzą „najskuteczniejszy samorząd”. Na wieść o wniosku do TK Przyłębskiej na Twitterze posypały się dla NIL gratulacje i podziękowania. Odpowiedział na nie Damian Patecki z prezydium izby: „Ten wniosek traktujemy jako wyraz szacunku i uznania naszej ciężkiej pracy. Niezależne ośrodki samorządności krytyczne wobec władzy muszą boleć”.
Wniosek pokazuje, jaki był plan postępowania z samorządami zawodowymi, gdyby Zjednoczona Prawica miała rządzić trzecią kadencję
ŁUKASZ JANKOWSKI prezes Naczelnej Izby Lekarskiej