Bałkańska trauma
Vladan Borojević jest synem Słowenki i Serba, oficera Jugosłowiańskiej Armii Ludowej. Poznajemy go jako małego chłopca dorastającego w sielankowej Puli na Istrze. Jego życie gwałtownie się zmienia, gdy cała rodzina musi nagle wyjechać do Belgradu, bo ojca wzywa armia, a on nie wyobraża sobie życia poza nią. A później przez wiele lat dojrzewający Vladan żyje ze świadomością, że jest półsierotą, bo ojciec rzekomo zginął. Rzekomo, bo po 17 latach od rozstania Borojević junior przypadkowo znajduje w internecie informacje, że Borojević senior jest poszukiwanym przez Trybunał w Hadze zbrodniarzem wojennym. Vladan wędruje więc po miejscach znanych z dzieciństwa, by odnaleźć człowieka, o którym miał zupełnie inne wyobrażenie. Odnawia dawne kontakty z rodziną i znajomymi generała. Czy uda mu się z nim spotkać? A jeżeli tak, czy pozna przekonujące go argumenty ojca?
Autor „Mojej Jugosławii”, słoweński pisarz, dziennikarz, poeta, scenarzysta i reżyser filmowy, umiejętnie łączy powieściową narrację z emocjonalną publicystyką, tworząc piętrowe dygresje. Dzięki temu przybliża nam powikłane losy krajów bałkańskich i próbuje tłumaczyć tamtejsze etniczne konflikty. Mamy więc portret zbiorowy społeczeństwa z historią w tle, portret opowiedziany z punktu widzenia przedstawiciela młodego pokolenia dorastającego po rozpadzie Jugosławii. A także przejmujący zapis wędrówki w poszukiwaniu własnej tożsamości. Tylko czasami jest zabawnie, bo najczęściej mrocznie. Bardzo uniwersalna powieść, choć wyraziście osadzona w realiach Bałkanów przełomu wieków.
JACEK BINKOWSKI GORAN VOJNOVIĆ. MOJA JUGOSŁAWIA (JUGOSLAVIJA, MOJA DEŽELA). Przeł. Joanna Pomorska. SEDNO. Wydawnictwo Akademickie, Warszawa 2020. Cena 35 zł.