– Ii leat nu eaŋkil
Nordic Response áigu hárjehallat Láhpoluobbala ja Šuoššjávrri gaskkas ja lea dieđihan guovllu badjeolbmuide ahte guktui beale geainnu lea 3 km riskaguovlu. Dál orohat 24A jođiheaddji Nils Henrik Sara lohká ahte jus ii leat guohtun olggobeale dán guovllu, de sáhttet bohccot jorggihit ruovttoluotta. NATO:S čađaha Nordic Response soahtehárjehallamiid Norggas, Ruoŧas ja Suomas. Norggas leat dálvehárjehallamat Ráhkás ja Sis-romssas ja viidásabbot davás Áltái ja Gaska-finnmárkui njukčamánu 3. beaivvi rájes 14. beaivvi rádjái 2024:s. Unnimusat 14 riikka oassálastet dán jahkásaš dálvehárjehallamis. Dát guoská maid áibmolatnjii ja áhpeguovlluide. Hárjehallamis geavahit vaikko makkár vearjjuid, vuojániid, fatnasiid ja girdiid, čállá Suodjalus.
Dát hárjehallan vaikkuha sihke Oarje-finnmárkku orohagaide gitta Kárášjoga rádjái nuorttabealde ja maiddái Finnmarksløpet 2024 beanagilvui.
Orohaga 24A Oarje-sievjju orohatjođiheaddji Nils Henrik Sara muitala Suodjalus lea dieđihan guktui beale Rg92 riikageainnu lea 3 kilomehtera riskaguovlu Láhpoluobbala rájes gitta Šuoššjávrái. Dan sivas fertejit sirdit ealu eret dan guovllus.
– Mu bargu lea áittardit ahte bohccuin lea buorre dilli. Lea go doarvái ahte mii sirdit ealu 3 km eret geainnus jus Suodjalus vuodjá 3 km duohken ja min eallu lea 3,5 km das eret? Lea go dat doarvái, ferte go eallu mannat velá 7 km eará guvlui? Mii eat dieđe dan dál, dan šaddat mii vásihit. Bohtosiid eat dieđe ovdalgo leamaš dat hárjehallan, lohká Nils Henrik Sara gii maid ovddasta orohat 30 C ja dan ealu mii lea dan gaskkas.
Son lasiha ahte sii ipmirdit ahte Suodjalus dárbbaha hárjehallat, muhto sin ovddasvástádus lea iežaset bohccuid áittardit vai dat eai gillá dán oktavuođas.
Bohccot sáhttet jorggihit suovdnjái
Son muitala sii guođohit ealu riskaguovllus dál, dassážii go fertejit sirdit ealu. Sara lea vuorjašuvvan ja lohká son ii eahpitge ahte dát hárjehallan sáhttá roasu buktit, ahte bohccot šaddet gillát dan áiggi. Lohká sii eai dieđe lea go ođđa báikkis guohtun, eai ge dieđe mo dálkkádat rievdá ja šaddet go biebmat bohccuid. Lohká son ballá Suodjalusa amasjienat mašiinnat sáhttet japmat, sáhttet baldit bohccuid hirbmadit.
– Militeara lea lohkan sii bohtet ja dii galgabehtet ráhkkanit dasa. Vuosttaš jurdda mis lea ealu sirdit, muhto ii leat nu eaŋkil dušše sirdilit eret. Go suovnnjis vuolggaha ealu, de lea lunddolaš ahte eallu jorggiha suovdnjái jus leat leamašan buorit suovnnjit. Suovdnji lea roggi maid boazu lea roggan jeahkála lusa, lohká Nils Henrik Sara ja lohká dát šaddá ođđa oahppu sidjiide go Suodjalus boahtá sin duovdagiidda.
Lohká sii ipmirdit ahte Suodjalus dárbbaha hárjehallat, muhto min ovddasvástádus lea min bohccuid áittardit ahte eai boađe gillát dán oktavuođas.
Čuohcá maid Finnmarksløpet beanagilvui
Finnmarksløpet (FL) -beanavuodjingilvvu gulahallanolmmoš Trond Anton Andersen muitala Suodjalusa hárjehallan váikkuha vuosttaš gaskka sihke FL-1200 km beanagilvvus ja FL-600 km beanagilvvus mat mannet Álttás Guovdageidnui, Šuoššjávrái ja Kárášjohkii. Eurohpá stuorámus beanavuodjingilvu lágiduvvo 08.03–16.03.2024.
– Mii leat čoahkkinastán Suodjalusain máŋgii, maŋimuš mannan gaskavahku. Hárjehallan ii galgga čuohcat dábálaš olbmuide, iige galgga váikkuhit mobiilatelefuvdnafierpmádahkii. Muhto mii diehtit nuorttabealde lea sihkkarit Ruoššas miella «jammet» dahje muosehuhttit min telefovdnafierpmádaga ja dádjadanrusttegiid. Mii han leat gullan ahte girdit mat mannet Nuorta-finnmárkui rahčet dádjademiin dahje navigeremiin. Mii áigut ainge juohkit vuđolaš dieđuid beanagilvvu oasseváldiide ahte juoga sáhttá dáhpáhuvvat, lohká FL gulahallanolmmoš Trond Anton Andersen.
Oasseváldit ožžot fárrui garra čuovggaid
Andersen muitala sii leat bures dihkkádan láhtu ja leat olu čoahkkinastán Suodjalusain nu ahte FL beanagilvvut galget mannat nu mo leat almmuhuvvon.
– Suodjalusas leat liige muohtaskohterat maiguin galget áimmahuššat ahte FL beanagilvvut mannet bures. Vaikko leat olu fievrrut meahcis, de čuvvot beanavuoddjit dihkkáduvvon láhtu. Mis ja Suodjalusas leat liige bargit mielde, áimmahuššamin sihkkarvuođa. Muhto mis leat gilvaleaddjit geat háliidit vuoiŋŋastit láhtu bálddas ja sii ožžot Suodjalusas liige garra dieđihančuovggaid, amas eai vuojahallo. Suodjalusas leat olu čeahpes olbmot geat leat hárjánan hárjehallat, deattuha Trond Anton Andersen.
Son deattuha ahte sáhttá šaddat várálažžan jus leat ceggen tealttá go dat ii oidno ihkku, ii ge dálkin.
– Lea issoras jus muhtin boahtá vuoji pánservovnnain, iige oainne. Danin lea dehálaš ahte gilvaleaddjit oidnojit. Juohkehaš oažžu fárrui dákkár garra čuovgga, lohká Andersen.
Lea ovttasbargu boazoealáhusain
Ávvir lea jearran Suodjalusa gulahallanolbmos Arnfinn Sjøendenis ožžot go boazodoalus maiddái dákkár garra čuovggaid fárrui jus gártet bártái.
– Mii vuoruhat hirbmat olu eastadeaddji sihkarvuođabarggu Nordic Response hárjehallamis. Mis lea buorre gulahallan sihke Stáhtahálddašeddjiin, Biebmobearráigeahčuin ja boazoealáhusain. Ovttasbarggu bokte geahččalat mii gávdnat buoremus čovdosiid áimmahuššat elliidčálggu ja buohkaid sihkarvuođa geaidda dát hárjehallan čuohcá, lohká Nordic Response gulahallanhoavda Thomas Gjesdal soahteveaga gulahallanossodaga bokte.