‘Bij een afgehakte hand denk je aan horror’
INTERVIEW JÉRÉMY CLAPIN Het kostte de Franse animator Jérémy Clapin jaren om J’ai perdu mon corps gemaakt te krijgen. „Het is niet even in een pakkende zin samen te vatten.”
Filmmaken gaat om het vinden van iemand die in jouw project gelooft en erin wil investeren. De Franse animator Jérémy Clapin (45) is daar een voorbeeld van. Jarenlang moest hij leuren met zijn surrealistische sprookje over een hand die op zoek gaat naar het lichaam waarvan hij gescheiden is, maar dat ook een inkijkje biedt in het leven van een pizzakoerier die zich staande probeert te houden in een Parijse achterstandswijk.
„Het is inmiddels algemeen geaccepteerd dat animatie meer is dan kinderverhalen vol knuffelbare dieren”, stelt de tekenaar lachend. „Maar ook volwassen animatiefilms zijn er in vormen en maten. J’ai perdu mon corps was een wel heel lastig project om in één pakkende zin te pitchen.”
Animatiestudio Xilam geloofde erin, toch duurde het vijf jaar om geld te vinden. Clapin: „Korte animatiefilms zijn redelijk goed te financieren. Langere projecten dwingen je vaak tot artistieke compromissen, andere partijen gaan meedenken: is een film wel te marketen of is er wel een doelgroep voor? Maar ik wilde mijn vrijheid niet opgeven.” Clapin gebruikte de vijf jaar wel om zijn script bij te vijlen: zo had de afgehakte hand oorspronkelijk een eigen stem.
In mei ontpopte J’ai perdu mon corps zich tot een van de verrassingen van het festival van Cannes. De film is inmiddels aangekocht door Netflix, Nederland is een van de weinige landen ter wereld waar ook een bioscooprelease komt. Clapin is blij met de bijzondere deal die Netflix bood; zijn alternatieve animatieproject bereikt nu veel meer mensen dan bij een traditionele verkoop aan afzonderlijke filmdistributeurs. „Maar ik ben wel een groot fan van het witte doek”, voegt hij daar meteen aan toe. „Beelden komen beter binnen, en de bioscoopervaring had ik als maker altijd voor ogen. Dat is geen klacht of kritiek, ik denk alleen wel dat veel scènes beter beklijven als je ze op groot scherm ziet.”
Afkomst speelde geen rol
De regisseur bewerkte de roman Happy Hand samen met de oorspronkelijke schrijver, Guillaume Laurant, tot een film. Het verhaal is een intrigerende puzzel die op knappe wijze thema’s aansnijdt waar de moderne mens in de grote stad mee worstelt: eenzaamheid, het verwerken van verlies, het vinden van een doel in het leven. „De zoektocht van hoofdpersonage Naoufel is voor iedereen herkenbaar”, denkt Clapin. „Maar het is tegelijk een film waar je de symboliek uit kan filteren die je zelf aanspreekt. Je eigen leven en afkomst bepalen welke delen van het verhaal indruk maken of welke aspecten uit het leven van Naoufel je vrolijk stemmen of ontroeren.”
De regisseur speelt graag met de verwachtingen van de kijkers. „Bij een afgehakte hand denken mensen aan horror en niet direct aan een existentiële verhandeling over het lot”, noemt hij als voorbeeld. „Maar ik hoor na screenings ook vaak dat het mensen verbaast dat we inhoudelijk niets doen met de Marokkaanse afkomst van Naoufel. Dat was een bewuste keuze, omdat dat oprecht geen rol speelt in het avontuur dat hij beleeft. De wereld zou er volgens mij baat bij hebben als we ons wat meer realiseren wat we delen en wat minder wat ons onderscheidt, zoals afkomst.”
Zijn grootste artistieke uitdaging was om Parijs vanuit het perspectief van de hand te herscheppen. „De kijker moet zich kunnen verplaatsen in wat die hand allemaal meemaakt; hij slaapt onder een brug en moet met ratten vechten. Bij elke scène werden we gedwongen na te denken wat onze ogen en oren zouden ervaren als we de Incredible Shrinking Man waren.”
Het was ook een vrij bewuste keuze van Clapin om het verhaal begin jaren negentig te situeren, voordat mobiele telefoons het moderne straatbeeld gingen domineren. „Ik ben niet iemand die gelooft dat de digitalisering ons leven per se zoveel beter heeft gemaakt. Ook visueel geef ik de voorkeur aan ouderwetse telefoons en taperecorders boven het beeld van een hand die een tweet verstuurt of per app een Uber bestelt.”