Mια ζωή αναπαράσταση

«Παίζοντας το θύμα» στο θέατρο Rex

Το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει στο θέατρο Rex Σκηνή «Κατίνα Παξινού», για πρώτη φορά στην Ελλάδα, από την Παρασκευή 13 Μαρτίου, τη μαύρη κωμωδία «Παίζοντας το θύμα» των πολυβραβευμένων Ρώσων συγγραφέων Όλεγκ και Βλαντιμίρ Πρεσνιακόφ, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή [Πανεπιστημίου 48, Αθήνα].

Ο Όλεγκ και Βλαντιμίρ Πρεσνιακόφ συγκαταλέγονται στους γνωστότερους σύγχρονους Ρώσους συγγραφείς και εκπροσώπους του ρωσικού «νέου δράματος». Τα έργα τους χαρακτηρίζονται ως μαύρες κωμωδίες, γεμάτες σαρκασμό και ειρωνεία, ενώ η θεματολογία τους περιστρέφεται γύρω από την παράδοξη βία του σύγχρονου τρόπου ζωής.

Το έργο ακολουθεί την ιστορία του νεαρού Βάλια. Ο Βάλια ζει και κοιμάται χωρίς να βγάζει το καπέλο του. Τρώει μόνο με ξυλάκια. Και συχνά βλέπει το φάντασμα του νεκρού πατέρα του. Δουλεύει στην αστυνομία παίζοντας το θύμα σε αναπαραστάσεις εγκλημάτων: πότε μια γυναίκα που ίσως δολοφονήθηκε κατά λάθος από τον άντρα της, πότε μια κοπέλα πνιγμένη σε μια πισίνα από τον αλλοδαπό εραστή της και πότε έναν άντρα που δολοφονήθηκε από έναν συμμαθητή του σε reunion του σχολείου τους. Παράλληλα, στο σπίτι, η μητέρα του χρειάζεται κάποιον να τη φροντίζει, ο θείος του τους επισκέπτεται όλο και πιο συχνά μετά τον θάνατο του

πατέρα του και η κοπέλα του θέλει επιτέλους μια ενήλικη ζωή. Όπως και στη δουλειά του, έτσι και στο σπίτι του, νιώθει ότι όλα είναι μια αναπαράσταση. Ότι όλοι υποδύονται κάτι, κι αυτός, αποπροσανατολισμένος και μουδιασμένος, προσπαθεί να προσδιορίσει τη θέση του σε ένα σύμπαν που μοιάζει να τρελάθηκε και δεν ξέρει πού πηγαίνει.

Τα έργα σε διαλέγουν

Ο σκηνοθέτης Γιώργος Κουτλής σημειώνει: «Λένε ότι τα έργα δεν τα διαλέγεις εσύ, αλλά εκείνα διαλέγουν εσένα. Μάλλον κάπως έτσι έγινε και με το “Παίζοντας το θύμα”. Το διάβασα μαζί με άλλα έργα πριν πέντε χρόνια, πριν καν μάθω ότι στη Ρωσία είναι πασίγνωστο κι ότι έχει γίνει ταινία και μυθιστόρημα. Με βρήκε σε μια λίστα με άλλα σύγχρονα ρώσικα έργα μεταφρασμένα στα αγγλικά. Τότε δεν μιλούσα ακόμη ρώσικα. Από τότε, το κουβάλαγα μέσα μου σαν σκέψη για χρόνια κι έλεγα ότι κάποια στιγμή πρέπει να ασχοληθώ μαζί του μιας και συναντηθήκαμε έτσι μοιραία, αλλά “καλύτερα αργότερα”, σκεφτόμουν, “γιατί είναι λίγο δύσκολο”. Αλλά το έργο μάλλον το ‘θελε πολύ κι έτσι, μετά από διάφορες συγκυρίες, έγινε αυτό η πρώτη μου σκηνοθεσία στην Ελλάδα. Μοιάζει μαύρη κωμωδία, οι συγγραφείς του το λένε “τσίρκο με άλογα” ή “φιλοσοφική φάρσα”, χαρακτηρισμός που αποδίδει με μεγάλη ακρίβεια την ιδιαιτερότητά του. Σε πρώτο επίπεδο είναι οφθαλμοφανή τα κωμικά στοιχεία του έργου, αλλά όσο εμβαθύνεις τόσο και αποκαλύπτεται μια βαθιά φιλοσοφική σκέψη για την ύπαρξη. Όλοι οι ήρωες μοιάζουν να έχουν μια κρίση ταυτότητας που στον καθένα βιώνεται με τελείως διαφορετικό τρόπο».

Το έργο «Παίζοντας το θύμα» έκανε πρεμιέρα στο Fringe Festival στο Εδιμβούργο και πρωτοπαρουσιάστηκε στο ρωσικό κοινό δυο χρόνια μετά, στο θέατρο Τέχνης της Μόσχας από τον Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, προκαλώντας τεράστια αίσθηση. Στη συνέχεια, το 2006, ο ίδιος σκηνοθέτης το μετέφερε στη μεγάλη οθόνη, αποσπώντας το μεγάλο βραβείο του Φεστιβάλ Kinotavr και του Διεθνούς Φεστιβάλ της Ρώμης.