Γέφυρα πειραματικής και λυρικής μουσικής
Συναυλία του Μπεν Φροστ, αφιέρωμα στον Ριουίτσι Σακαμότο, προβολές του Πέδρο Μάια, στο φετινό φεστιβάλ Subset
Στιγμιότυπο από την ταινία «Ryūichi Sakamoto: Opus», που θα προβληθεί στο φεστιβάλ. Μια γεύση από τις σύγχρονες μουσικές αναζητήσεις και τους ήχους του μέλλοντος φέρνει και φέτος, για δεύτερη χρονιά, το πενθήμερο Subset Festival, που δανείζεται τον τίτλο του από έναν μαθηματικό όρο (υποσύνολο και διοργανώνεται στο Ωδείο Αθηνών, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Μέσα από ένα πρόγραμμα που παρουσιάζει πρότζεκτ διεθνών αστέρων της σύγχρονης μουσικής και των εικαστικών, μας συστήνει παράλληλα τη μεγάλη και αφανή εγχώρια σκηνή των καλλιτεχνών της νέας μουσικής. «Δεν μας ενδιαφέρει να κάνουμε ένα φεστιβάλ για τους λίγους που ασχολούνται με αυτό το είδος, αλλά για το ευρύ κοινό που θα ανακαλύψει πολύ διαφορετικά πράγματα», μας εξηγεί ο συνθέτης και καλλιτεχνικός υπεύθυνος του φεστιβάλ, Σταύρος Γασπαράτος, μιλώντας με ενθουσιασμό για τα ονόματα που θα παρουσιάσουν ζωντανά τις «ηχητικές εμπειρίες» τους, όπως τις περιγράφει.
Μεταξύ αυτών, ο σούπερ σταρ Μπεν Φροστ, ένας θρύλος της
σύγχρονης σκηνής με πιστούς θαυμαστές σε όλο τον κόσμο, που κινείται μεταξύ μίνιμαλ, πειραματικών, industrial και noise ήχων. Κι αν το όνομά του δεν σας είναι γνώριμο, ίσως έχετε ακούσει κάποιες από τις συνθέσεις του για δημοφιλείς σειρές του Νetflix,
όπως το «Dark» και το «1899», ή το ρεμίξ του στο «Desired Constellation» της Μπιορκ. Στο Subset, ο Μπεν Φροστ θα παρουσιάσει ένα ολοκαίνουργο πρότζεκτ που πρόσφατα ξεκίνησε την περιοδεία του, ενώ ο συνεργάτης του Ταρίκ Μπάρι θα ντύσει το λάιβ με μια γιγαντιαία προβολή.
Μία ακόμη σημαντική στιγμή του προγράμματος είναι η
προβολή της ταινίας «Ryūichi Sakamoto: Opus», που παρουσιάζει τον Ιάπωνα συνθέτη και πιανίστα, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2023, στην τελευταία συναυλία πριν από τον θάνατό του. «Μια τρομερή εμπειρία», όπως αναφέρει ο Σταύρος Γασπαράτος μιλώντας για την ταινία, που αποτελεί «το ιδανικότερο αφιέρωμα στον Σακαμότο, έναν καλλιτέχνη ο οποίος εκφράζει απόλυτα την ουσία του Subset Festival. Ενας άνθρωπος που δούλεψε με πειραματικούς καλλιτέχνες και την ίδια στιγμή συνέθεσε εντελώς κλασικότροπα κομμάτια και κινηματογραφικά soundtracks που γνωρίζει όλος ο πλανήτης. Αυτή η έλλειψη κόμπλεξ είναι που θέλω να διαφαίνεται στον προγραμματισμό του φεστιβάλ μας, μιας και δεν φοβόμαστε να κινηθούμε από το λυρικό, έως το απόλυτα πειραματικό», προσθέτει εμφατικά.
Τι εννοούμε όμως όταν αναφερόμαστε σήμερα στον όρο «νέα μουσική», ο οποίος χαρακτηρίζει το Subset; «Πρόκειται για έναν όρο της μουσικολογίας», σημειώνει ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του φεστιβάλ, «που αγκαλιάζει Το σύνολο Solistenensemble Kaleidoskop, που ιδρύθηκε στο Βερολίνο, θα ερμηνεύσει σε παγκόσμια πρεμιέρα το έργο της συνθέτριας Maya Dunietz.
όλη τη μουσική η οποία προσπαθεί να πειραματιστεί. Ετσι κι εμείς στο Subset προσπαθούμε να αγκαλιάσουμε την πειραματική δημιουργία και τα νέα μέσα, από διαφορετικές πλευρές». Ανά εποχή, βέβαια, αυτός ο όρος ερμηνεύεται διαφορετικά. Αυτό που συνιστούσε τη νέα μουσική πριν από δεκαετίες, σήμερα πιθανότατα έχει γίνει ένα οικείο άκουσμα. «Πράγματι, πάρα πολλά από εκείνα που πριν από είκοσι χρόνια θεωρούσαμε ότι απευθύνονταν σε ελάχιστους, έχουν πλέον βρει τον δρόμο τους σε πολύ μεγάλες επιτυχίες mainstream καλλιτεχνών», υπογραμμίζει ο Σταύρος Γασπαράτος, «όπως η Μαντόνα, που κατά κόρον συνεργάστηκε με καλλιτέχνες της πειραματικής μουσικής για να τη βοηθήσουν στις ενορχηστρώσεις και να φτιάξουν τα μπιτ της, μέχρι την Μπίλι Αϊλις, που αξιοποιεί lo-fi πρακτικές, που παλιότερα χρησιμοποιούνταν σε πολύ πειραματικούς δίσκους».
Ανατρέχοντας στο πρόγραμμα του φεστιβάλ, παρατηρούμε ότι οι περισσότερες συναυλίες έχουν και μεγάλο εικαστικό ενδιαφέρον,
το οποίο μεταφράζεται είτε σε προβολές είτε σε κάποια εικαστική και φωτιστική εγκατάσταση. Ηδη στην πρώτη ημέρα του Subset συναντάμε τη συναυλία της Κλάρα Λιούις και της Νικ Βόιτ, με τον σούπερ σταρ Πέδρο Μάια στις live βιντεοπροβολές, δουλειά του οποίου είδαμε πρόσφατα στην Αθήνα, στην παράσταση της Πάτι Σμιθ με τους Soundwalk Collective. Την ίδια ημέρα, ο τρομπετίστας Αρβε Χένριξεν συμπράττει με τον περφόρμερ Γιάννη Αναστασάκη και με τη γλύπτρια, εικαστικό και visual artist Ναταλία Μαντά, η οποία θα παρουσιάσει ζωντανά αναλογικές και ψηφιακές προβολές.
Παράλληλα, το φεστιβάλ έχει αναθέσει νέα έργα σε Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες, τα οποία δημιουργούνται αποκλειστικά για την ειδικά διαμορφωμένη νέα σκηνή του Ωδείου Αθηνών. Εκεί, στήνεται ένας χώρος με πολυκάναλο ήχο και με συγκεκριμένες εικαστικές εγκαταστάσεις για τις προβολές, όπου οι καλλιτέχνες «θα δοκιμάσουν την αλληλεπίδραση του ψηφιακού με τον ακουστικό ήχο και της κλασικής φόρμας με μια πιο σύγχρονη πειραματική φόρμα», αναφέρει ο Σταύρος Γασπαράτος. Την ίδια στιγμή, το φεστιβάλ προσπαθεί να αποτελέσει εφαλτήριο ώστε να ταξιδέψουν τα έργα αυτά και στο εξωτερικό, προσκαλώντας διευθυντές ξένων φεστιβάλ στην Αθήνα καλύπτοντας τα έξοδά τους, προκειμένου να ανακαλύψουν τη σύγχρονη ελληνική σκηνή της νέας μουσικής, σε μια κοινή προσπάθεια με την πλατφόρμα GRAPE του Φεστιβάλ Αθηνών.
«Προσπαθούμε να αγκαλιάσουμε τη δημιουργία και τα νέα μέσα, από διαφορετικές πλευρές», λέει ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος Σταύρος Γασπαράτος.
Οι περισσότερες συναυλίες έχουν και εικαστικό ενδιαφέρον, το οποίο μεταφράζεται είτε σε προβολές είτε σε κάποια καλλιτεχνική εγκατάσταση.