«Μαμά, τα παιδιά λένε πως είμαι καφέ»
Εχουν υιοθετήσει παιδιά από την Αφρική. Και διηγούνται πώς είναι να είσαι η μητέρα ενός μαύρου παιδιού σήμερα στην Ελλάδα
Πριν από μερικές ημέρες η Ειρήνη Λατσούδη καθόταν σε ένα παγκάκι και χάζευε τον τρίχρονο γιο της που έπαιζε με τα άλλα παιδιά στην παιδική χαρά. Κάποια στιγμή ήρθε τρέχοντας και χώθηκε στην αγκαλιά της. «Μαμά, τα άλλα παιδιά λένε πως είμαι καφέ», της είπε. Για μερικά δευτερόλεπτα η Ειρήνη πάγωσε. Αστραπιαία πέρασαν από το μυαλό της όλες εκείνες οι ανησυχίες που ενίοτε έχει. O φόβος για το ότι κάποιος μπορεί να πληγώσει τον γιο της με κάποιο ρατσιστικό σχόλιο. Δεν του το έδειξε όμως. Του απάντησε με απόλυτη φυσικότητα. «Μα είσαι καφέ, Φώτη μου. Οπως εκείνοι είναι μπεζ». Ο Φώτης συνέχισε να παίζει αμέριμνος.
«Ξέραμε πως αυτή θα είναι μια πραγματικότητα που θα αντιμετωπίσουμε στην Ελλάδα», λέει σήμερα στην «Κ». Ηδη ο Φώτης, η μεικτή τους οικογένεια,
τραβάει τα βλέμματα. Κάποιες φορές με περιέργεια, την οποία καταλαβαίνει, άλλες με αδιακρισία. «Συχνά μας σταματούν στον δρόμο και σχολιάζουν το πόσο όμορφος είναι, περιεργαζόμενοι τα μαλλιά του. Προσπαθώ να είμαι ψύχραιμη, αλλά συχνά εκνευρίζομαι. Το κάνουν άραγε σε όλα τα παιδάκια; Επίσης, τώρα ο Φώτης είναι 3 ετών. Ποιες θα είναι οι αντιδράσεις τους όσο μεγαλώνει;», αναρωτιέται.
Η απόφαση να υιοθετήσουν ένα παιδί από την Αφρική ήταν για εκείνη ξεκάθαρη επιλογή. Είχε στο μυαλό της την ιστορία ενός γνωστού της που δεν είχε πει την αλήθεια στο θετό παιδί του και όταν μεγάλωσε ήρθε σε ρήξη μαζί του. «Ηθελα το παιδί μας να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από εμάς. Να είναι εμφανές πως είναι υιοθετημένο», τονίζει η Ειρήνη. Στην απόφασή της συνέβαλε και το ότι η εθνική υιοθεσία μπορεί να έπαιρνε πολλά χρόνια και άρα, λόγω της ηλικίας τους (εκείνη πλησίαζε τα 50, ο σύζυγός της είναι σήμερα 61), ήταν απαγορευτική. Ετσι το 2020 έκλεισαν το πρώτο ραντεβού με τη Διεθνή Κοινωνική Υπηρεσία για τις διακρατικές τεκνοθεσίες. Εκείνοι θα τους αξιολογούσαν και θα προωθούσαν την αίτησή τους στην Ουγκάντα – που είχε τότε τις πιο απλές διαδικασίες. Εγραψαν πως ήθελαν ιδανικά το παιδί να είναι μέχρι 2 ετών, αλλά δεν τους ενδιέφερε εάν θα είναι αγόρι ή κορίτσι. «Αλλωστε και όταν γεννάς δεν το γνωρίζεις αυτό», σκέφθηκαν. Το πρώτο «matching» έγινε γρήγορα. Ελαβαν τη φωτογραφία του μωρού και παρότι η Ειρήνη δεν το περίμενε, όταν το είδε ένιωσε πρωτόγνωρα συναισθήματα: «Είναι σαν να γίνεται ένα κλικ και νιώθεις πως αυτό είναι το παιδί σου».
Εστειλαν τα πρώτα χρήματα για να γίνουν οι ιατρικές εξετάσεις και ξεκίνησε η αναζήτηση για να βεβαιωθούν πως πράγματι το παιδί δεν είχε κάποιον συγγενή που ενδεχομένως το έψαχνε. Ηταν 2020, τα σύνορα ήταν πλέον κλειστά λόγω πανδημίας και εκείνη ανυπομονούσε να ταξιδέψει κοντά του. Οι εξετάσεις ήταν καλές, αλλά ένα πρωί έλαβε ένα email πως εμφανίστηκε ένας θείος του μωρού. «Xάσαμε τη γη κάτω από τα πόδια μας. Γι' αυτό και όταν αργότερα ήρθε η φωτογραφία του Φώτη ήμασταν κουμπωμένοι». Μόλις μπόρεσαν, ταξίδεψαν στην Ουγκάντα. Αυτό που τους βοήθησε περισσότερο ήταν το κείμενο ενός θετού πατέρα που είχε γράψει με απίστευτη λεπτομέρεια την κάθε του κίνηση – σαν ημερολόγιο. Τα εμβόλια και τα χάπια που έπρεπε να πάρουν πριν ταξιδέψουν, τα στοιχεία εκείνων που εξυπηρετούσαν τους Ελληνες – από δικηγόρους, γιατρούς ή οδηγούς. Το πώς πρέπει να κινούνται για να είναι ασφαλείς, αλλά και γιατί «η κίνηση είναι φρικτή». «Να περάσετε καλά. Ολα θα πάνε μπουλούνγκι, δηλαδή καλά», κατέληγε η τετρασέλιδη επιστολή.
Οταν η Ειρήνη με τον σύζυγό της έφθασαν στην Ουγκάντα είχε μόλις ανακοινωθεί πως πλέον ήταν υποχρεωτικό να μείνουν στη χώρα για έναν χρόνο. Αγχώθηκαν γιατί δεν είχαν κάνει τέτοιον προγραμματισμό με τις δουλειές τους και ήδη το να λείπουν για πολλές εβδομάδες τούς δυσκόλευε. Τους είπαν όμως από εκεί να μην ανησυχούν – πως θα βρεθεί μια λύση. Και πράγματι βρέθηκε. Η διαδικασία βέβαια κράτησε όχι ένα, αλλά ενάμιση χρόνο και η Ειρήνη με τον σύζυγό της ταξίδεψαν συνολικά έξι φορές.
Την πρώτη φορά, τον Οκτώβριο του 2020, παρέλαβαν τον Φώτη από το ίδρυμα και πήγαν όλοι μαζί σε ένα σπίτι που είχαν νοικιάσει. Στην τρίωρη διαδρομή με το αυτοκίνητο, η Ειρήνη είχε προσπαθήσει να του κρατήσει το χέρι, αλλά εκείνος, σιωπηλός και διερευνητικός, κρατούσε τα χεράκια του κλειστά. Τις επόμενες εβδομάδες αφιερώθηκαν αποκλειστικά στο να περάσουν χρόνο μαζί. Του μιλούσαν ελληνικά, έπαιζαν, έκαναν βόλτες. Εβλεπαν πως μέρα με τη μέρα και εκείνος ανοιγόταν. Δειλά χαμογελούσε και ξεκίνησε να τους αγκαλιάζει. Οταν το πρώτο εκείνο ταξίδι έφθασε στο τέλος του και έπρεπε να γυρίσουν στην Ελλάδα αποφάσισαν να μην επιστρέψει ο Φώτης στο ίδρυμα, αλλά να μείνει σε ένα σπίτι με άλλα μωρά που ήταν σε διαδικασία τεκνοθεσίας από Ελληνες. Θα είχε εξασφαλισμένο φαγητό και τη φροντίδα μιας γυναίκας η οποία είχε ζήσει στην Ελλάδα και μιλούσε τη γλώσσα. Ο αποχωρισμός όμως ήταν αβάσταχτος. «Οταν μπήκαμε στο αυτοκίνητο, εκείνος έκλαιγε. Οσο λείπαμε, κάναμε καθημερινά βιντεοκλήσεις, αλλά το παιδί ήταν προφανώς μπερδεμένο. Πώς να καταλάβει ότι θα επιστρέφαμε. Ολη αυτή η διαδικασία ήταν πολύ βαριά ψυχολογικά, αλλά προσπαθούσα να κρατηθώ από την ελπίδα πως σύντομα θα ήμασταν όλοι μαζί».
Στο έκτο και τελευταίο ταξίδι, η δικηγόρος τούς είπε πως πρέπει να βρίσκονται στο δικαστήριο στις 7.30 το πρωί και ότι καλό θα ήταν εκείνη να φοράει ένα φόρεμα. «Δεν είχα μαζί μου φόρεμα και είχα αγχωθεί. Φθάσαμε εκεί, μαύρο σκοτάδι, όπου βέβαια δεν υπήρχε ψυχή, γιατί τα δικαστήρια δεν είχαν καν ανοίξει», θυμάται. Οταν πλέον το μεσημέρι ήρθε η σειρά τους, ήταν εξαντλημένη. Η διαδικασία διήρκεσε 15 λεπτά –από το άγχος δεν θυμάται τι τη ρώτησαν–, αλλά οι ερωτήσεις ήταν τυπικές.
Ο Φώτης έχει μια ανησυχία με το φαγητό, το οποίο κάποτε σίγουρα του έλειπε. «Αυτό να το κρατήσουμε για μετά», λέει στους γονείς του. Αργότερα επιβεβαιώνει πως το φαγητό είναι διαθέσιμο.
«Εχω ένα φάκελο με όλα τα στοιχεία της υιοθεσίας του. Το πού βρέθηκε, τη διαδικασία που ακολουθήσαμε για να γίνουμε γονείς του. Οταν και εάν έρθει η ώρα, θα είμαι δίπλα του και σε αυτό».
Αλλοι θετοί γονείς έχουν περιγράψει αυτή την ημέρα σαν τοκετό. Εκείνη βγαίνοντας ένιωθε πως θα λιποθυμήσει.
Τον Ιανουάριο του 2022 επέστρεψαν με τον Φώτη στην Ελλάδα. Το πρώτο διάστημα η Ειρήνη τον έπαιρνε μαζί της κάθε μέρα στη δουλειά (είναι ασφαλιστικός πράκτορας και έχει δικό της γραφείο), πλέον πηγαίνει στον παιδικό σταθμό. Περνάει καλά, είναι χαρούμενος και κοινωνικός. Ακόμη έχει μια αγωνία με το φαγητό, το οποίο σίγουρα του έλειπε τους πρώτους μήνες της ζωής του. «Αυτό να το κρατήσουμε για μετά», λέει στους γονείς του και έπειτα θέλει να επιβεβαιώσει πως το φαγητό είναι διαθέσιμο. Επίσης είναι κολλημένος με ένα παιχνίδι που του είχαν δώσει στο πρώτο ταξίδι τους στην Αφρική, συχνά ανοίγει το άλμπουμ με τις φωτογραφίες από την Ουγκάντα και ρωτάει για το σπίτι τους εκεί. Οσο για εκείνη, ακόμη προσπαθεί να διαχειριστεί τα όσα βίωσε στην Αφρική αλλά και να προσαρμοστεί στον νέο ρόλο της ως μαμά του Φώτη. Προσπαθεί να μη σκέφτεται, ούτε να αγχώνεται για το μέλλον, παρότι ήδη προετοιμάζεται για τις ερωτήσεις που μπορεί ο γιος της να της κάνει. «Εχω ετοιμάσει έναν φάκελο με όλα τα στοιχεία της υιοθεσίας του. Το πού βρέθηκε, τη διαδικασία που ακολουθήσαμε για να γίνουμε γονείς του. Οταν και εάν έρθει η ώρα, θέλω να είμαι δίπλα του και σε αυτό», καταλήγει.