Η στάση της Ευρώπης και η Ν.Δ.
Κατ’ αρχάς, το βλέπουμε να συμβαίνει στην εξέλιξη της διαπραγμάτευσης. Διαβάζουμε, λ.χ., στη χθεσινή ανταπόκριση της Ελ. Βαρβιτσιώτη από τις Βρυξέλλες, ότι επειδή η Επιτροπή θέλει «να βοηθήσει την Ελλάδα», έχει πάρει την ελληνική πλευρά στο ζήτημα των περικοπών στις συντάξεις, εναντίον των θέσεων του ΔΝΤ, το οποίο επιδιώκει και εφαρμογή των περικοπών από το 2019 και να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος. Ετσι, επικαλούνται μια μάλλον θολή απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, βάσει της οποίας ενδέχεται να επιβληθεί πρόστιμο στην Επιτροπή αν οι περικοπές υπερβούν ένα συγκεκριμένο ποσοστό. (Νομικίστικες περικοκλάδες της Επιτροπής, μήπως και φιλοτιμηθεί ο Τσίπρας να συμφωνήσει...) Το διαβάζουμε στις ανταποκρίσεις, αλλά το ακούμε και από Ευρωπαίους αξιωματούχους που εμπλέκονται στην υπόθεσή μας: «Η Ευρώπη δεν θέλει με τίποτα επανάληψη του καλοκαιριού του 2015». Το λένε ευθέως οι άνθρωποι και προειδοποιούν τους Ελληνες συνομιλητές τους να μην ξαφνιάζονται από την επιείκεια της Επιτροπής. Με το Brexit ανοικτό και τις εκλογές στη Γερμανία τον Σεπτέμβριο, κανένας στην Ευρώπη δεν θέλει και την Ελλάδα στην άκρη του μπαλκονιού να απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει. Προσοχή: Δεν θέλουν να συμβεί αυτό, όχι για την Ελλάδα, αλλά για την Ευρώπη, διότι τούτη την ώρα προτεραιότητα είναι η συνοχή της Ευρώπης – «the big picture», που λένε στη lingua franca της εποχής. Η Ευρώπη περιφράσσει, λοιπόν, τη μικρή ελληνική κρίση, ώστε να μην εξαπλωθεί η μόλυνση. Πιστεύει ότι, αυτή τη φορά, είναι ευκολότερο να τη συγκρατήσει εντός ορίων. Βαρουφάκηδες και Λαφαζάνηδες δεν υπάρχουν πια στην κυβέρνηση. Ο δε Τσίπρας επιθυμεί διακαώς να κρατηθεί στην πρωθυπουργία – αυτό είναι κάτι που το διαπιστώνουν όλοι οι συνομιλητές του από την Ευρώπη. Δεν αμφιβάλλω καθόλου ότι η Επιτροπή, με την επιεική στάση της στη διαπραγμάτευση, θέλει να βοηθήσει την Ελλάδα και, βραχυπρόθεσμα, μπορούμε να πούμε ότι τη βοηθάει. Μακροπρόθεσμα, όμως, αυτή η επιείκεια βλάπτει τη χώρα, διότι ευνοεί τη σημερινή κυβέρ- νηση και διευκολύνει την παραμονή της στην εξουσία. Η Επιτροπή δεν σώζει την Ελλάδα – και, ας είμαστε δίκαιοι, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την Επιτροπή γι’ αυτό: στις δημοκρατίες, δεν μπορεί κανείς εξωγενής παράγων να σώσει ένα έθνος ή ένα λαό από τον εαυτό του. Σώζει, όμως, τη χειρότερη κυβέρνηση που είχε από το 1974 ώς σήμερα η Ελλάδα. (Χειρότερη και από την κυβέρνηση Δήμητρας Παπανδρέου. Σκεφθείτε: τότε τη στρατηγική την έκανε αστρολόγος, τώρα την κάνει ο Καρανίκας...) Ετσι, η Ευρώπη ελπίζει να αποφύγει την επανάληψη του καλοκαιριού του 2015. Εμείς, όμως, μέσα στην Ελλάδα, δεν την αποφεύγουμε. Εμείς ζούμε την επανάληψη του καλοκαιριού του 2015, διότι υφιστάμεθα τις οικονομικές επιπτώσεις της καθυστέρησης. Εφόσον μάλιστα διατηρείται η κυβέρνηση στην εξουσία, προστίθεται και το επιπλέον κόστος που προκαλούν η ανικανότητα και η ιδεοληψία της. Με λίγα λόγια, αυτό που προσπαθώ να σας φέρω με το μαλακό είναι ότι, αφού η Ευρώπη στηρίζει την κυβέρνηση, με ό,τι αυτή η στήριξη συνεπάγεται, είναι πολύ πιθανό ο ΣΥΡΙΖΑ να εξαντλήσει την τετραετία. Βεβαίως, με την ανικανότητα που τους δέρνει δεν είναι τόσο απλό να το πετύχει, καθώς υπάρχει πάντα ιδιαίτερα αυξημένος ο κίνδυνος του ατυχήματος. ( Η περίπτωση του σύσκατου διαρρήκτη στο ντουλάπι –μην το γελάτε– έχει μεγάλη συμβολική και αισθητική αξία για την τρέχουσα, ατυχεστάτη περίοδο της Ιστορίας μας...) Από την άλλη πλευρά, το θράσος και η αναισθησία τους δεν έχουν όρια. Το θεωρούν πλεονέκτημα αυτό και, εδώ που τα λέμε, είναι. Το θράσος είναι γι’ αυτούς η έκφραση της ριζοσπαστικό τη τ ά ςτους, είναι αυτό που τους κάνει να διαφέρουν από την αστική τάξη πραγμάτων, την οποία εχθρεύονται ανοικτά. Επομένως, δεν τους νοιάζει τι θα πουν και πώς θα δικαιολογήσουν την αβελτηρία, την ιδεοληψία ή την οκνηρία τους· τους αρκεί να δια- τηρούν συμπαγή την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και να κυβερνούν.
Αν ισχύουν αυτές οι εκτιμήσεις, τότε η στρατηγική της Ν.Δ. έχει ένα πρόβλημα ή, μάλλον, δύο, τα οποία προκαλεί η υποστηρικτική στάση της Ευρώπης (στον βαθμό που εκφράζεται από την Επιτροπή) στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ. Το πρώτο είναι ότι γίνεται πιο περίπλοκη η παρουσίαση της φιλοευρωπαϊκής στάσης από την πλευρά των ευρωπαϊστών. «Ναι», θα σου πει ο άλλος, «κι εγώ θέλω Ευρώπη· αλλά γιατί οι Ευρωπαίοι στηρίζουν την κυβέρνηση;». Σε κάποιο βαθμό, δηλαδή, η φιλοευρωπαϊκή στάση παύει πια να είναι αυτονόητη για τους ευρωπαϊστές.
Το δεύτερο είναι η συντήρηση της εσωτερικής ισορροπίας στη Ν.Δ. μεταξύ εκσυγχρονιστών-φιλελεύθερων και λαϊκής Δεξιάς. Εν μέρει, αυτή η ισορροπία είναι αφύσικη· και οι αφύσικες ισορροπίες συνήθως δεν αντέχουν στην παράταση του χρόνου: όσο ο κοινός σκοπός απομακρύνεται, μειώνεται η σταθερότητά τους. Αν λοιπόν χάνεται στον ορίζοντα το ενδεχόμενο των εκλογών, η στρατηγική της Ν.Δ. απειλείται από τις νέες συνθήκες της πραγματικότητας. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει εκτιμήσει πολύ σωστά το μέγεθος των ζημιών και των κινδύνων που συνεπάγεται η διακυβέρνηση της χώρας από τον αριστεροδέξιο εθνικολαϊκισμό και, γι’ αυτό ακριβώς, έχει θέσει τον στόχο του ψηλά: στην αυτοδύναμη κυβέρνηση της Ν.Δ. Προϋπόθεση απαραίτητη, όμως, είναι η συνταγή που θα κρατά τις δύο τάσεις μαζί. Με λίγα λόγια, ο Κυριάκος θα χρειαστεί πολλή επιδεξιότητα.