A Christmas Carol (sort of)
Οεορτασμός των Χριστουγέννων είναι μια επινόηση των μεσαιωνικών χρόνων, αλλά η μορφή του εορτασμού που επικράτησε οφείλεται κατά τον μεγαλύτερο βαθμό στους Αγγλους. Ας συμμορφωθούμε, λοιπόν, με το τυπικό που καθιερώθηκε τη Βικτωριανή περίοδο, διότι ―κατά την προσωπική μου κοσμολογία― οι Αγγλοι είναι αρμοδιότεροι για τα του Θεού και των οικογενειακών του. (Ενημερώνω τους μη γνωρίζοντες ότι, στην κλίμακα της ιεραρχίας του σύμπαντος, βρίσκονται στην τρίτη βαθμίδα, κάτω από τον Θεό και τους αγγέλους, από τους οποίους τους χωρίζει μόνον το έψιλον που εκθλίβεται. Ετσι, έχουμε: Θεός, άγγελοι, Αγγλοι, άνθρωποι, κατοικίδια, μπολσεβίκοι κ.λπ.).
Εκτός από το χριστουγεννιάτικο δένδρο, τα δώρα, την ψητή γαλοπούλα και τα άλλα, το τυπικό αυτό επιβάλλει και τη χριστουγεννιάτικη ιστορία. Αυτή έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές, καθώς ο σκοπός της είναι να προετοιμάσει την ψυχή μας για να δεχθεί το μήνυμα των Χριστουγέννων. Και αυτό δεν είναι άλλο από την αγάπη· εξ ου και τα Χριστούγεννα λέγονται «γιορτή της αγάπης». (Ή μήπως τα έχω μπερδέψει με το Πάσχα; Εν πάση περιπτώσει, αν μέχρι τώρα έχετε πάρει τούτο το σημείωμα στα σοβαρά, δική σας η ευθύνη...). Η χριστουγεννιάτικη ιστορία πρέπει να ακολουθεί, πάνω κάτω, το πρότυπο της ομώνυμης νουβέλας του Καρόλου Ντίκενς, τα διακόσια χρόνια από τη γέννηση του οποίου γιορτάσαμε πέρυσι. Πρέπει, δηλαδή, να είναι βαθιά συγκινητική, αλλά στο τέλος να προσφέρει τη λύτρωση.
Να επινοήσω εγώ μια τέτοια ιστορία μου είναι δύσκολο. Ωστόσο, τα στοιχεία της μπορώ να τα εντοπίσω στην επικαιρότητα και να τα αναδείξω. Από εκεί και έπειτα, αφήνετε εσείς τη φαντασία σας ελεύθερη να τα επεξεργαστεί. Να ξεκινήσω, λέγοντας πρώτα πως φαντάζομαι την κόλαση. Οχι ολόκληρη, διότι κάτι τέτοιο δεν το επιτρέπει ο χώ- ρος και, επιπλέον, θα ήταν και εντελώς βαρετό, καθώς η κόλαση ελάχιστα διαφέρει από την πραγματικότητα που μας περιβάλλει. Θα περιορισθώ στο μουσικοχορευτικό πρόγραμμα της κόλασης, το οποίο φαντάζομαι αποκλειστικά ποντιακό και κρητικό.
Η κόλαση είναι ένα μέρος όπου δεν μπορείς να έχεις ούτε μία στιγμή που τα αυτιά σου να ξεκουράζονται από το ανελέητα εκνευριστικό γρατζούνισμα της λύρας. Ενα μέρος, όπου η μόνη διαθέσιμη ψυχαγωγία είναι να βλέπεις κρητικούς και ποντιακούς χορούς και η μόνη μορφή έμμετρου λόγου οι αφόρητες μαντινάδες, στις οποίες ο τετριμμένος εξυπνακισμός συνδυάζεται με το γλείψιμο. Φαντασθείτε παντού, ακόμη και στο ασανσέρ, μεγάφωνα να μεταδίδουν το αποτρόπαιο κλαψούρισμα της λύρας και ώρες ατελείωτες να παρακολουθείς την επιδειξιομανή παλικαροσύνη των Κρητών σε ορχηστρική μορφή ή το μονότονο χοροπηδηχτό των Ποντίων με τα κωμικά καπέλα τους, οι οποίοι θαρρείς ότι σείονται με αυτό τον αστείο τρόπο, επειδή τους έχουν συνδεδεμένους με καλώδια και ανά πέντε δέκατα του δευτερολέπτου τους κάνουν ήπιες ηλεκτρικές εκκενώσεις. Ολο αυτό το υπερθέαμα, παρακαλώ, το φαντάζομαι σκηνοθετημένο από τον Γιάννη Σμαραγδή. Να το υφίστασαι αυτό, επειδή ξέρεις ότι η μόνη εναλλακτική είναι το καζάνι του βρασμού...
Ε λοιπόν, αυτό το μαρτύριο ―που θα έπρεπε κανονικά να λέγεται «εισαγωγή στην κόλαση» ― επιφυλάσσουν τα Χριστούγεννα στον εκάστοτε πρωθυπουργό. Χθες, λ.χ., ο δύσμοιρος Αντώνης Σαμαράς υπέστη τα μουσικοχορευτικά συγκροτήματα της Ευξείνου Λέσχης Ποντίων Νάουσας και, στο καπάκι που λένε, τον Ομιλο Βρακοφόρων Κρήτης. Δεν είναι σπαραξικάρδιο, δεν φέρνει δάκρυα στα μάτια να είναι αυτή η μοίρα του ισχυρότερου ανθρώπου στη χώρα, μια μέρα όπου ως και ο τελευταίος μισθωτός που έχει ακόμη την πολυτέλεια του μισθού των Χριστουγέννων και τρέχει να τον ξοδέψει σε δώρα για τον εαυτό του ή για τα αγαπημένα του πρόσωπα; Ούτε ο Tiny Tim να ήταν! Πώς το υπέστη ο άνθρωπος πρωινιάτικα και μάλιστα χαμογελώντας; Είχε πάει πιωμένος; Είχε πάρει ειδική αγω- γή από τον γιατρό του; Κανείς δεν ξέρει.
Τι έκανε την υπόλοιπη μέρα δεν το πληροφορηθήκαμε, αν και θα έπρεπε. Υποθέτω ότι θα έκλαιγε μόνος στο κρεβάτι του ή, το πολύ πολύ, με συντροφιά το αρκουδάκι που είχε όταν ήταν μικρός και το οποίο ―δεν ξέρω για ποιο λόγο― έτσι όπως είναι μαδημένο, το βλέπω να φέρνει κάτι ανάμεσα σε Γιάννη Στουρνάρα και Λένιν.
Η λύτρωση, που είπαμε ότι πρέπει απαραιτήτως να υπάρχει στο παραμύθι για να είναι χριστουγεννιάτικο, έρχεται αργά τη νύχτα στο όνειρό του. Είναι το πνεύμα των μελλοντικών Χριστουγέννων. Αυτό δεν το φαντάζομαι όπως ο εικονογράφος του Ντίκενς. Δεν είναι ένα κατάμαυρο φάσμα, από το οποίο ίσα ίσα ξεπροβάλλει ένα κοκαλιάρικο χέρι. Είναι, αντιθέτως, ευτραφές και πρόσχαρο ― σαν τον Ακούραστο, αλλά με πολλά μαλλιά και βιβλική γενειάδα. Δείχνει στον μικρό Αντώνη τα μελλοντικά Χριστούγεννα, όπου τα πλεονάσματα θα τρέχουν πια από τα μπατζάκια μας και οι δημόσιοι υπάλληλοι, που εν τω μεταξύ θα έχουν πολλαπλασιασθεί, θα πηγαίνουν ξανά κατά λεφούσια στη Βιέννη για παραδοσιακά Χριστούγεννα. (Φυσικά με γκρουπ των επιχορηγούμενων πολιτιστικών συλλόγων των υπουργείων...). Η δοξασμένη ιαχή «ρε μ***!» θα είναι και πάλι η πιο ευδιάκριτη που θα ακούγεται μέσα στη βαβυλωνία του Harrod’s στο Λονδίνο και όλοι θα έχουμε ξαναβρεί αυτό που εννοούμε, αλλά δεν τολμάμε να παραδεχθούμε, όταν μιλάμε για κάποια Ελλάδα «που μας αξίζει»...