«Πραγματικός στόχος η διπλωματία»
Η δολοφονία του πυρηνικού επιστήμονα Φαχριζαντέχ και το μήνυμα στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν
Εν συντομία
Λίγες ημέρες πριν από την αλλαγή προεδρίας στις ΗΠΑ η δολοφονία του κορυφαίου Ιρανού επιστήμονα Μοχσέν Φαχριζαντέχ αποτελεί ξεκάθαρο μήνυμα με συγκεκριμένο αποδέκτη και σαφή σκοπό.
Γιατί ενδιαφέρει
Προ των πυλών ένας πόλεμος Ισραήλ – Ιράν;
Μία εβδομάδα μετά τη δολοφονία του Μοχσέν Φαχριζαντέχ το ενδιαφέρον πλέον δεν στρέφεται στο ποιος κρύβεται πίσω από την επίθεση αλλά στο ποιος ήταν το… πραγματικό θύμα και ποιο το κίνητρο. Η δολοφονία στάθηκε αφορμή για την έναρξη ενός νέου διπλωματικού παιχνιδιού, με τον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου Τζο Μπάιντεν να αναδεικνύεται σε βασικό παίκτη προτού ακόμη αναλάβει τα ηνία της αμερικανικής προεδρίας και το Ισραήλ να στέλνει τα δικά του μηνύματα ώστε να αποφευχθεί μια νέα συμφωνία Ιράν – ΗΠΑ που θα μπορούσε να επαναφέρει την Τεχεράνη στο διεθνές στερέωμα.
Για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου το Ιράν αποτελεί εδώ και καιρό κόκκινο πανί και ο Μοχσέν Φαχριζαντέχ ήταν δηλωμένα από το 2018 ο νούμερο ένα εχθρός του. Ενας επιστήμονας που θα μπορούσε να απειλήσει μια χώρα οκτώ εκατομμυρίων με μία μόνο έκρηξη. Το ερώτημα είναι τι θέλει ακριβώς να πετύχει με αυτήν τη δολοφονική επίθεση ο Μπίμπι…
«Πρωταρχικός στόχος της δολοφονίας τού κορυφαίου πυρηνικού επιστήμονα δεν ήταν να εκτροχιάσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αλλά να σκοτώσει τη διπλωματία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αναβίωση του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA), δηλαδή της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν» εξηγεί στο Documento o Νάντερ Χασέμι, διευθυντής του Κέντρου Μεσανατολικών Σπουδών της Σχολής Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ.
Γιατί τώρα;
Η δήλωση του Νετανιάχου μετά τη νίκη Μπάιντεν πως πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί μια επανεκκίνηση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν αποτελεί σαφή ένδειξη πως είναι αποφασισμένος να σταματήσει οποιαδήποτε ενέργεια θα μπορούσε να του καταστρέψει όσα εδώ και δύο χρόνια σχεδίαζε με τους δύο βασικούς του συμμάχους, τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τον Σαουδάραβα πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Και αυτό έκανε με τη δολοφονία του Φαχριζαντέχ, στέλνοντας το δικό του μήνυμα στον νέο Αμερικανό πρόεδρο.
Η χρονική στιγμή που επέλεξε να προβεί σε μια τέτοια πράξη είναι άμεσα συνυφασμένη με τις ενέργειες του Μπάιντεν, ο οποίος δήλωσε ξεκάθαρα πως οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να επιστρέψουν στη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. «Αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνική βόμβα, θα αυξήσει την πίεση στη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία, την Αίγυπτο και άλλους να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα. Και αυτό ακριβώς είναι που δεν θέλουμε» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τζο Μπάιντεν.
Επίσης η επιλογή του Αντονι Μπλίνκεν, ενός από τους αρχιτέκτονες της συμφωνίας ΗΠΑ – Ιράν στα χρόνια του Μπαράκ Ομπάμα, ως υπουργού Εξωτερικών επιβεβαιώνει τα σχέδιά του απέναντι στο Ιράν. Ο Μπλίνκεν έχει δηλώσει ήδη από τον περασμένο Αύγουστο τη φιλοδοξία του για μια «ισχυρότερη και μεγαλύτερη» πυρηνική συμφωνία με το Ιράν.
«Απομένουν λιγότερο από 50 ημέρες στην προεδρία του Τραμπ. Στη συνέχεια τέτοιες επιθέσεις εναντίον του Ιράν δεν θα γίνουν ανεκτές από την κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία δήλωσε δημοσίως ότι θέλει να ακολουθήσει διπλωματική πορεία με το Ιράν. Αυτό εξηγεί το χρονοδιάγραμμα αυτής της δολοφονίας» σχολιάζει ο Χασέμι.
Επιπλέον, για τον Νετανιάχου δεν υπάρχει καταλληλότερη στιγμή για την εξόντωση του νούμερο ένα εχθρού της χώρας: την ώρα που βρίσκεται κατηγορούμενος για δωροδοκία και απάτη, η δημοτικότητά του πέφτει και ο κυβερνητικός συνασπισμός διαλύεται.
Η στάση του Ιράν
«Τέτοιες επιθέσεις εναντίον του Ιράν δεν θα γίνουν ανεκτές από την κυβέρνηση Μπάιντεν»
Νάντερ Χασέμι
Διευθυντής του Κέντρου Μελέτης της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Ντένβερ
Το ερώτημα όμως είναι τι θα συμβεί από εδώ και πέρα. Η στάση αναμονής του Ιράν φανερώνει πως δεν θέλει να προχωρήσει σε απερίσκεπτες ενέργειες, όχι τουλάχιστον προτού υπάρξουν συναντήσεις με τον νέο ένοικο του Λευκού Οίκου.
Αποφάσισε ωστόσο να σκληρύνει τη στάση του στα πυρηνικά εγκρίνοντας σε πρώτη φάση ένα νομοσχέδιο που επιτρέπει στην κυβέρνηση να προχωρήσει στον εμπλουτισμό ουρανίου κατά 20% και να αποδεσμευτεί από άλλους όρους που περιλαμβάνονται στη συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα που υπογράφηκε το 2015.
Από την πλευρά του το Ισραήλ βρίσκεται σε ετοιμότητα για τυχόν αντίποινα ενώ οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις. Αν η ιρανική κυβέρνηση επιδείξει συγκράτηση, το Ισραήλ θα έχει καταφέρει να περάσει το μήνυμά του στον νέο Αμερικανό πρόεδρο, δυσκολεύοντας πιθανότατα τη διπλωματία μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν. Αν όμως η Τεχεράνη πάρει εκδίκηση πλήττοντας ισραηλινούς ή σαουδαραβικούς στόχους, οι σκληροπυρηνικοί στην Ουάσινγκτον θα έχουν το πρόσχημα που αναζητούν εδώ και χρόνια για την έναρξη πολεμικών επιχειρήσεων.
«Η δολοφονία του Μοχσέν Φαχριζαντέχ πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας σειράς επιθέσεων κατά του Ιράν τους τελευταίους μήνες για τα πυρηνικά και την οικονομία του που έχουν αποδοθεί στο Ισραήλ (με τη στήριξη των ΗΠΑ). Ο στόχος είναι να προκληθεί το Ιράν σε αντίποινα που θα αναγκάσουν τις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε ιρανική επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Αυτό θα εξάλειφε πιθανώς τις διπλωματικές προοπτικές μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν όταν ο Τζο Μπάιντεν αναλάβει την εξουσία» εξηγεί ο Νάντερ Χασέμι.
Επίσης η συνάντηση που είχαν λίγο πριν από τη δολοφονία του Φαχριζαντέχ ο Αμερικανός ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο, ο Νετανιάχου και ο Σαουδάραβας πρίγκιπας μόνο τυχαία δεν θεωρείται, όπως και η αποστολή βομβαρδιστικών στη Μέση Ανατολή από τον Τραμπ, η οποία εκλαμβάνεται από ορισμένους ως απόδειξη ότι ο πόλεμος βρίσκεται προ των πυλών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, όλα δείχνουν πως η στάση του Ιράν θα καθορίσει την πορεία των γεγονότων.