Φαρμακωμένη αντιπολίτευση
Από τον Λιτβινένκο στον Ναβάλνι, οι επικριτές του Πούτιν δέχονται… μυστήριες επιθέσεις
Εν συντομία
Η άνοδος του Ρώσου προέδρου στην εξουσία πριν από 20 χρόνια σηματοδότησε ένα νέο κύμα δηλητηριάσεων πρώην κατασκόπων, δημοσιογράφων και πολιτικών που ασκούσαν κριτική στην κυβέρνηση και στον ίδιο.
Γιατί ενδιαφέρει Το Κρεμλίνο στέλνει μήνυμα;
Η είδηση της δηλητηρίασης του Αλεξέι Ναβάλνι, του βασικότερου επικριτή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν τα τελευταία χρόνια, σήμανε συναγερμό τόσο εντός όσο και εκτός Ρωσίας. Oχι επειδή προκάλεσε έκπληξη – το ακριβώς αντίθετο. Επειδή υπενθύμισε τη μακρά ιστορία δηλητηριάσεων των αντιφρονούντων του Κρεμλίνου.
Παρότι οι ρωσικές αρχές αρνούνται οποιαδήποτε ανάμειξη στην υπόθεση Ναβάλνι, ο μεγάλος αριθμός των αντιπολιτευομένων που έχουν αρρωστήσει βαριά ή έχουν πεθάνει μετά την επαφή τους με συχνά άγνωστες χημικές ουσίες – με τις έρευνες που έπονται να δείχνουν ρωσικό δάκτυλο– βαραίνει την κεντρική εξουσία.
Μακρύς ο κατάλογος
Τα τελευταία είκοσι χρόνια πρώην κατάσκοποι, δημοσιογράφοι και πολιτικοί που ασκούν κριτική στο Κρεμλίνο και στον πρόεδρο Πούτιν πέφτουν θύματα μυστήριων δηλητηριάσεων. Σαφώς και η πρακτική της σίγασης των φωνών που αποκαλύπτουν τη διαφθορά και τα κακώς κείμενα της κεντρικής εξουσίας δεν αποτελεί πρωτοτυπία του πανίσχυρου σημερινού Ρώσου προέδρου. Απλώς ο ερχομός του στην εξουσία το 2000 σηματοδότησε ένα νέο κύμα θανάσιμων ή μη επιθέσεων κατά των επικριτών του.
Από τις πιο γνωστές υποθέσεις είναι η δολοφονία του πρώην μυστικού πράκτορα Αλεξάντερ Λιτβινένκο το 2006 στο Λονδίνο μετά την επαφή του με το σπάνιο δηλητήριο πολώνιο-210, το οποίο χρειάστηκαν εβδομάδες για να ανιχνευτεί και να ταυτοποιηθεί. Ο Λιτβινένκο είχε μιλήσει για «κράτος-μαφία» μετά τις έρευνές του για τη συστημική διαφθορά στους κόλπους της κεντρικής εξουσίας.
Την ίδια χρονιά η Ρωσίδα ερευνήτρια δημοσιογράφος Αννα Πολιτκόφσκαγια, σημαντική επικρίτρια του Πούτιν, πυροβολήθηκε θανάσιμα στην πολυκατοικία όπου διέμενε. Δύο χρόνια πριν είχε καταφέρει να επιβιώσει από δηλητηρίαση κατά τη διάρκεια πτήσης της στον βόρειο Καύκασο.
Από παρόμοιες δηλητηριάσεις φέρεται να έχει επιβιώσει ο ακτιβιστής Βλαντίμιρ Καρά-Μούρζα το 2015 και το 2017, ο οποίος υποστήριξε στο βρετανικό δίκτυο BBC ότι «το δηλητήριο εξελίσσεται σε αγαπημένο εργαλείο των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών – ένα σαδιστικό εργαλείο. Είναι εξαιρετικά βασανιστικό να το περνά κανείς αυτό… Επρεπε να μάθω να περπατώ ξανά μετά την πρώτη δηλητηρίαση και το κώμα».
Αλλη πολύκροτη υπόθεση είναι αυτή της δηλητηρίασης του πρώην αξιωματικού της Ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Σεργκέι Σκριπάλ το 2018 στο Ηνωμένο Βασίλειο με το νευροδραστικό φάρμακο Νοβίτσοκ, ο οποίος είχε ενεργήσει ως διπλός πράκτορας για τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, καθώς και της κόρης του Γιούλια. Και οι δύο κατάφεραν να επιβιώσουν και σήμερα ζουν στη Νέα Ζηλανδία με νέες ταυτότητες.
Στον μακρύ κατάλογο βρίσκεται και ο επί χρόνια επικριτής του Πούτιν Μπόρις Νεμτσόφ, ο οποίος δολοφονήθηκε έξω από τα τείχη του Κρεμλίνου στις αρχές του 2015. Παρότι ο φόνος επίσημα αποδόθηκε σε ομάδα επαγγελματιών δολοφόνων, πολλοί πιστεύουν ότι πίσω της βρίσκεται ο Τσετσένος ηγέτης Ραμζάν Καντίροφ, ο οποίος χαίρει στενής σχέσης με τον «νεοτσάρο» Πούτιν.
Μπελάς για το Κρεμλίνο
Ο 44χρονος Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος στη διάρκεια πτήσης του στη Σιβηρία στις 20 Αυγούστου αρρώστησε βαριά λόγω δηλητηρίασης από άγνωστη μέχρις στιγμής ουσία σύμφωνα με το νοσοκομείο στο Βερολίνο, όπου τον μετέφεραν, δεν αποτελεί μόνο τον βασικό εκπρόσωπο της αντιπολίτευσης στη Ρωσία σήμερα. Είναι επίσης δραστήριος ερευνητής δημοσιογράφος και ακούραστος ακτιβιστής υπέρ των ίσων δικαιωμάτων.
Είναι γνωστός για τις αποκαλύψεις του σχετικά με υποθέσεις διαφθοράς στις κρατικές εταιρείες ενέργειας, ενώ το ίδρυμά του για την καταπολέμηση της διαφθοράς έχει βγάλει στη φόρα δεκάδες μυστήριες υποθέσεις πλουτισμού της πολιτικής ελίτ, οι οποίες έχουν συγκεντρώσει εκατομμύρια προβολές στο YouTube και οδηγήσει σε μαζικές διαδηλώσεις.
Το 2013 ο Ναβάλνι βγήκε δεύτερος στις δημοτικές εκλογές της Μόσχας, ενώ το 2018 αποκλείστηκε με αμφίβολης εγκυρότητας αιτιάσεις από τις προεδρικές εκλογές, στις οποίες επανεκλέχθηκε πανηγυρικά και χωρίς αντίπαλο ο πρόεδρος Πούτιν.
«Το Κρεμλίνο γνωρίζει ότι αν τον φυλακίσει [τον Ναβάλνι], απλώς θα ανεβάσει τη δημοτικότητά του και θα οδηγήσει σε μαζικές διαδηλώσεις… Αλλά μια σωματική επίθεση, μια δηλητηρίαση, κάτι τέτοιο περιμένεις ότι μπορεί να συμβεί» Πιoτρ Βερζίλοφ
Ιδιοκτήτης της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας «Mediazona»
Πρώην κατάσκοποι, δημοσιογράφοι και πολιτικοί που ασκούν κριτική στο Κρεμλίνο και στον πρόεδρο Πούτιν πέφτουν θύματα μυστήριων δηλητηριάσεων