Zijn naam is Klein, zijn droom is groot
Hij startte op zijn elfde in zijn slaapkamer met gekke Youtube-filmpjes, volgende week staat Joost Klein (26) op het Eurovisiesongfestival. Maar wie is de excentrieke rapper nu eigenlijk? “Mijn vader heeft me geleerd dat de wereld geen grenzen heeft.”
“Ik ben in België met vrienden voor een show, op Pukkelpop 2019, let’s go!” Een onschuldig zinnetje uit een liedje van een toen nog niet al te bekende rapper uit Nederland. Maar de organisatie van het festival was zo gecharmeerd dat ze Joost Klein prompt uitnodigden in Kiewit. Op 16 augustus 2019 zag tienduizend man hoe een blonde stuiterbal na vijf nummers al zijn broek uitspeelde, zijn beste vriend in een middeleeuws harnas het podium opsleurde en de hele weide de schoenen in de lucht liet steken.
De jonge Pukkelpopper, die Joost al kende van het internet, lustte er pap van. De rest van het publiek keek gebiologeerd, maar totaal verdwaasd toe. “Wie voor 2000 geboren is, snapt hier geen moer van”, schreef een recensent. Bijna vijf jaar later is de Fries vaste plak op Studio Brussel, zet hij álle festivalweides op z’n kop en verkocht hij vorig jaar de Lotto Arena uit. Straks staat hij in Malmö, om Nederland te vertegenwoordigen op het Eurovisiesongfestival.
LEES OOK: Hij scoort bij bookmakers, maar kan gabber Joost
De liefde tussen Joost Klein en ons land is wederzijds. Hij heeft een tattoo van België op zijn been staan en is dikke maatjes met ’s lands favoriete keetschopper Acid
Klein het Eurovisiesongfestival winnen?
Zijn inzending Europapa, waarmee hij gelijk de happy hardcore uit de jaren 90 een revival bezorgde, staat al op de derde plaats bij de bookmakers. Onze eigen Mustii staat met Before the party’s over op plaats 10. Na zijn passage in De slimste mens lijkt zelfs Vlaanderen harder te supporteren voor Nederland dan de eigen inzending. Het nummer was nog geen week oud, of Joost had Mustii al genadeloos voorbij gestoken in de hitlijsten. Weinig artiesten krijgen dat gedaan.
De liefde is geheel wederzijds. Joost heeft een tattoo van België op zijn been staan en is dikke maatjes met ’s lands favoriete keetschopper Nathan Vandergunst, alias Acid. Hij bezorgde hem zelfs een hit met Go, Acid!, dat ze afgelopen zomer samen brachten op Pukkelpop. Diezelfde show werd trouwens opgeleukt door een handvol mimespelers. Je luistert niet gewoon naar Joost Klein, je belééft hem. Concerten worden trips naar een wereld waarin niks te gek is. Maar vergis je niet. De man is excentriek, maar doet niet om het even wat. Hij heeft ook iets wezenlijks te vertellen.
Vage shit
Joost groeide op in Britsum, een klein dorp in Friesland. Hoe fier hij ook is op zijn afkomst – hij schreef er afgelopen zomer nog de hit Friesenjung over – zijn jeugd ging er niet over rozen. Omdat zijn ouders er niet geboren waren, sprak hij de typische taal niet. Hij was een buitenbeentje, vertelde hij aan De Volkskrant. “Mijn klasgenoten kwamen op klompen naar school, en ik op glitter-Nikes.”
In de brugklas – het eerste jaar van het middelbaar onderwijs – verloor hij op korte tijd zijn ouders. Zijn vader overleed aan de gevolgen van kanker, zijn moeder aan een hartstilstand. Twaalf jaar was hij toen. Zijn oudere zus en broer werden zijn gidsen. 1982, het geboortejaar van zijn zus, staat op zijn knokkels getatoeëerd. 1983, het geboortejaar van zijn broer, siert zijn andere hand. “Ze vonden het niet leuk toen ik het liet doen, maar nu wel. Zij hebben mij toen gelukkig opgevangen. Ik moet toch mijn dank laten zien terwijl mensen nog leven”, vertelde hij onlangs aan AD.
Het gemis keert vaak terug in zijn muziek. Luister maar eens goed naar de tekst van het bedrieglijk vrolijk klinkende Life story. Maar hij is vastberaden het verlies van zijn ouders niet zijn volledige identiteit te laten
bepalen, laat staan te gebruiken als promoverhaaltje. “Toen het verhaal over mijn ouders bekend raakte, schreef de pers steevast weeskind in haar titels. Terwijl dat niet de naam is die ze mij hebben gegeven. Dat is Joost.”
Verwerken deed hij op het toen nog prille internet, de enige plek waar een buitenbeentje als hij soelaas vond. Op zijn onderarm prijkt een smiley, ‘kind van het internet’ draagt hij als geuzennaam. In 2008 had hij, tegen de zin van zijn vader, al een eigen Youtube-account aangemaakt. Onder de naam EenhoornJoost postte hij gekkernijen allerhande. Tandpasta eten of kotsen in een emmer van KFC, dat soort leuks.
“Het was allemaal vage shit. Ik was beïnvloed door de eerste generatie Youtubers. Gasten die met een crappy camera absurde sketches en liedjes maakten. Dat wou ik ook doen. Dingen maken verzacht de pijn.” De directie van zijn middelbare school was helaas niet opgezet met de dingen die hij maakte.
Eigen platenlabel
Op schoolreis naar Rome – hij was toen een jaar of zeventien – postte hij dagelijks een vlog. “De school was niet opgezet met de tone of voice die ik daarin gebruikte.” 200.000 abonnees konden zien hoe hij door de begeleiders huiswaarts werd gestuurd na het incident te veel. Niet veel later stopte hij helemaal met school.
“De Nederlandse pers had een vette kluif aan me toen ik niet lang daarna wat succes begon te krijgen. In verschillende artikels was ik ineens ‘de schoolverlater’. Een slecht voorbeeld voor de jeugd. Terwijl er genoeg succesvolle zakenmannen zijn die hun school nooit hebben afgemaakt. Die zijn dan inspirerend. Kom nou.”
Niet dat hij hoog opliep met succesvolle zakenmannen. Integendeel, hij ging zich steeds harder ergeren aan gladde vloggers met sponsordeals. Het leidde in 2016 tot YouTube NL, een disstrack waarin ie de commerciële trucjes van zijn collega’s met de grond gelijk maakte. Leuk hé, een gesponsorde deal? Maar sorry meneer, ik heb liever een ziel, rapt hij daarin. Het luidde het begin van een nieuw hoofdstuk in: dat van Joost Klein, de muzikant.
Anno 2024 zijn de eet- en kotsvideo’s niet meer terug te vinden op zijn account. Een paar filmpjes van vroeger liet hij staan uit nostalgie, maar voortaan staat de muziek centraal. Vrij snel bots je op zijn eerste videoclips. Liedjes met titels als Bitches, Feminist on da block en René Froger maakten iets los bij de Nederlandse jeugd. Hij kreeg van platenlabel Top Notch een contract aangeboden, maar zegde dat al na een klein jaartje op. Niet veel later was zijn eigen platenfirma Albino Sports, naar de bijnaam die z’n vrienden hem hebben gegeven, een feit.
Intussen zijn we acht albums verder en zijn die vrienden intussen ook collega’s geworden. Zijn tourmanager, zijn geluidsman, … hij kent hen al sinds de middelbare school. Geen corporate people op het kantoor van Joost, hij bepaalt zelf hoe hij z’n zaakjes aanpakt. Interviews? Slechts heel af en toe. “Anders zeg ik misschien te veel, en dat wil ik niet.”
Geen spatje ironie
Eenmaal de verovering van Nederland lekker liep, sprong de vonk over naar België. Wie erbij was tijdens de eerste passage op Pukkelpop, zal nooit vergeten dat ie Joost Klein aan het werk gezien had. Maar het grote publiek leerde hem pas kennen in het putje van de coronacrisis, toen hij een cover van Ik wil je van De Kreuners op ons losliet. Walter Grootaers, die de Fries had leren kennen via zijn dochter, was helemaal weg van hem. Bij de doorsnee Kreunersfan klonk de intussen klassieke reactie. “Ik snap er niks van.”
Op het eerste gezicht kán je Joost ook helemaal niet snappen. Hoe geraak je wijs uit een artiest die de jeugd laat meespringen op Whatsappgeluidjes, Billy Jean in de mixer gooit met Sweet dreams en van Crazy frog zijn lijf lied gemaakt heeft? Zijn oeuvre is eclectisch, maar – en dit is cruciaal – bevat geen spatje ironie.
“Ik ben opgegroeid met 9GAG, Youtube, Reddit”, klonk het in Knack Focus. “Als daar over muziek gepraat werd, ging dat niet over het belang van de britpop in de muziekgeschiedenis of de tijdloosheid van Bob Dylan. Mensen posten er gewoon vage shit die ze op Youtube gevonden hadden.” Het kenmerkt de manier waarop generatie Z naar muziek luistert: de tijd van óf The Beatles, óf The Rolling Stones is al lang voorbij. Als het maar interessant is.
Bovendien herkennen ze zichzelf in zijn songteksten, hoe absurd die op het eerste gezicht soms ook lijken. In 2019 publiceerde hij al een dichtbundel, maar volgens schrijver Adriaan van Dis mogen we ons ooit aan een grote roman van Joost verwachten. De laatste jaren zoekt de artiest bewust vaker de diepte op. “Ik schrijf niet meer alleen voor de lol”, gaf hij toe aan muziekwebsite 3voor12.
Nergens komt dat beter tot uiting dan in Florida 2009, een nummer waarin de gekte stil komt te liggen en hij doodeerlijk vertelt over de crematie van zijn ouders. Die 2 minuten en 15 seconden zijn genoeg om zelfs zijn grootste criticus stil te krijgen. Toen hij het afgelopen zomer live bracht op Lowlands en Pinkpop, barstte hij in tranen uit. Menig fan huilde met hem mee.
Dat belooft voor zijn act op het Eurovisiesongfestival volgende week. Tweeënhalve minuut lang is Europapa een uitbundig feestnummer, maar in de laatste dertig seconden slaat de toon plots om. In een emotionele epiloog staat Joost plots weer oog in oog met zijn vader, terwijl het huis rondom hem afbrandt. Ik mis je elke dag, is wat ik stiekempjes fluister. Zie je nou wel, pa, ik heb naar je geluisterd. Slik.
Brief aan vader
“Het liedje is een brief die ik aan mijn vader heb geschreven”, vatte Joost zijn inzending voor het Eurovisiesongfestival samen. “Hij heeft me geleerd dat de wereld geen grenzen heeft.” En sowieso heeft het muziekfestival een plaatsje in zijn hart. “Elk jaar keek ik met mijn ouders. In mijn muzikale DNA schreeuw ik al jaren Eurovision. Ik hield van de ludiekere acts, waarvan ik er dit jaar hopelijk ook één ben.”
Met andere woorden, zijn uitstapje naar Malmö stond in de sterren geschreven. Vorig jaar zei hij in De slimste mens ter wereld al zelfverzekerd dat z’n hotel al geboekt was. Hij geloofde er zo hard in, dat ook de fans er in gingen geloven. De Nederlandse radiozender 3FM verzamelde 25.000 handtekeningen om druk te zetten op de selectiecommissie van Avrotros. Die bepaalde immers wie er naar het Songfestival mocht. Al is er, zoals dat gaat bij fenomenen, nog steeds een grote lichting mensen die hem niet kunnen of willen snappen.
“Er zijn in Nederland best een aantal zangers en zangeressen die hele mooie liedjes kunnen zingen. Waarom er dan een kermisattractie heen moet, dat begrijp ik niet”, bromde Johan Derksen onlangs nog in Vandaag inside. Joost ligt er zelf niet meer wakker van. “Oude mensen haten mij, maar ik haat hen met liefde terug. Je kunt ook dingen leuk vinden zonder dat je ze begrijpt.”
Maar de jeugd, die begrijpt hem wel. Studio Brussel-gezicht Nona Van Braeckel adopteerde Florida 2009 niet voor niets als themanummer van Na de rouwstoet, haar podcast over rouw. Ze begrijpen zijn absurde humor en begrijpen zijn pijn. Je vraagt je af hoe de directie van zijn oude school naar zijn carrière kijkt: ze hebben verdorie het boegbeeld van een generatie aan de deur gezet.
“Zijn concerten zijn trips naar een wereld waarin niks te gek is. Maar Joost doet niet om het even wat: hij heeft ook iets wezenlijks te vertellen” “Oude mensen haten mij, maar ik haat hen met liefde terug. Je kunt ook dingen leuk vinden zonder dat je ze begrijpt” Joost Klein