Avondklok in Nederland hangt aan zijden draadje
Slag thuis. De coronasceptici halen zo een
Veel plezier heeft de Nederlandse regering nog niet beleefd aan de avondklok. Het was met bijzonder lange tanden dat premier Mark Rutte ze invoerde. Ook veel Kamerleden zagen er het nut niet van in. Eenmaal ingevoerd leidde ze meteen tot nachtelijke rellen, de beelden daarvan gingen de wereld rond. Maar het debacle werd gisteren compleet toen de rechter in kort geding een dikke streep door de maatregel trok. Nog pijnlijker was dat de rechter in Den Haag zo Viruswaarheid gelijk gaf, want het was die bedenkelijke actiegroep die naar de rechtbank was getrokken. Viruswaarheid – voorheen bekend als Viruswaanzin – is een amalgaam van fanatieke coronasceptici en vreemde complotdenkers. Al heel snel gingen ze in het verzet tegen elke coronamaatregel die de regering invoerde. Daarvoor trokken ze systematisch naar de rechtbank. De avondklok was hun elfde zaak, twee keer wonnen ze. Dat een rechter in Den Haag de avondklok van tafel veegt, is zeker hun grootste overwinning. Daar zit trouwens een ironisch kantje aan. De actiegroep had de rechter die hen nu gelijk geeft, eerder tevergeefs willen wraken. De actievoerders die graag in complotten denken, hadden haar verdacht van partijdigheid.
Niet ‘spoedeisend’
In haar vonnis was rechter Sonja Hoekstra-Van Vliet streng voor de Nederlandse regering. Zij vindt dat de avondklok die vorig maand werd ingevoerd en die de Nederlanders verplicht om vanaf 21 uur binnen te blijven, een erg verregaande inbreuk pleegt op het recht op bewegingsvrijheid en de persoonlijke levenssfeer. Voor de overheid zo’n maatregel invoert, moet ze die zorgvuldig voorbereiden en motiveren. Dat heeft de regering nagelaten. Ze maakte immers gebruik van de ‘wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag’. Die dateert uit 1996 en geeft de regering de mogelijkheid om “het vertoeven in de openlucht” snel en drastisch te beperken, zonder dat ze daarbij de Eerste en Tweede Kamer formeel moet betrekken. Maar dan moeten de omstandigheden “spoedeisend” en “buitengewoon” zijn. En precies die voorwaarden waren niet vervuld, aldus de rechter. Zelfs het feit dat de Tweede Kamer erover gedebatteerd heeft én ermee ingestemd heeft, kon de rechter niet vermurwen. Ze wees daarbij ook naar de Nederlandse Raad van State, die eerder ook al twijfels had uitgesproken. De rechter wees er ook op dat de avondklok haar effect in de strijd tegen corona nog niet bewezen heeft, omdat tegelijk andere coronamaatregelen werden ingesteld. Als de besmettingscijfers dalen, kan dat ook door die maatregelen komen.
De besmettingscijfers geven de regering trouwens weinig munitie. Snel na de invoering van de avondklok ging het aantal besmettingen dalen, maar de afgelopen week stagneerde dat weer.
Wat met 26.000 boetes?
Premier Rutte liet meteen weten dat hij in beroep zou gaan. Meer nog, de regering tekende beroep aan tegen de onmiddellijke inwerkingtreding van de uitspraak. In principe zou iedereen gisteravond opnieuw de straat op kunnen zonder daarvoor gestraft te worden. Maar de regering kon via een spoedprocedure bekomen dat de avondklok op zijn minst tot vrijdag van kracht blijft. Vrijdag wordt het beroep behandeld. Of Rutte in hoger beroep de klok kan redden, is moeilijk te voorspellen. De juridische bezwaren lijken fundamenteel. “In elk geval heeft de avondklok sterk aan gezag en geloofwaardigheid ingeboet”, aldus Folkert Jensma, juridisch specialist bij de krant NRC. De vraag was ook of de 26.000 boetes die de voorbije weken werden uitgedeeld nog rechtsgeldig waren.
De uitspraak is een nieuwe smet op het blazoen van Mark Rutte, dat de jongste maanden al flink bevuild werd. Alweer blijkt dat zijn beleid minder deugdelijk is dan hij graag laat uitschijnen. Vooral de partijen aan de rechterkant scoren. Forum voor Democratie van Thierry Baudet en de PVV van Geert Wilders, maar ook de conservatief-protestantse SGP hebben om diverse redenen nooit van de avondklok willen weten. Ook de Partij van de Dieren was erg tegen. Alle reageerden zij gisteren tevreden. “Ik heb het altijd gezegd, de avondklok is buitenproportioneel”, aldus Wilders.