“70% van bevolking vaccineren onvoldoende”
De Belgische overheid stelde als doel om minstens 70 procent van de bevolking te vaccineren. Maar volgens tal van gerenommeerde experten zal dat onvoldoende zijn om het virus onder controle te krijgen. Volgens hen is een vaccinatiegraad van 80 of zelfs 90 procent noodzakelijk.
Minstens acht miljoen Belgen, 70 procent van de bevolking, vaccineren. Dat stelden de verschillende ministers van Volksgezondheid in ons land midden november als doel voor de vaccinatiecampagne. Dat leek op dat moment voldoende om het virus onder controle te krijgen. Dat percentage was gebaseerd op een algemene formule om te berekenen hoeveel mensen zich moeten laten vaccineren om groepsimmuniteit te bekomen. Die formule, die ook geldt voor andere virussen, is ‘(1-1/R0)x100’. R0 is het basisreproductiegetal en komt neer op het aantal mensen dat één getroffen persoon gemiddeld zou besmetten in normale omstandigheden, zonder maatregelen. Voor het coronavirus wordt R0 geschat op 2,5 tot 3,28. Vul die waarden in in de formule, en je krijgt een vaccinatiegraad van 60 tot 70 procent. Ter vergelijking: mazelen heeft een R0-waarde van 12 tot 18, waardoor minstens 90 tot 95 procent zich moet laten vaccineren om groepsimmuniteit te bekomen.
Hoger mikken
Maar intussen ziet de situatie er anders uit. Enerzijds zijn er besmettelijkere varianten van het virus opgedoken, met een hogere R0-waarde. Anderzijds gaat die formule uit van een vaccin dat 100 procent effectief is. Pfizer en Moderna benaderen die effectiviteit nog met respectievelijk 95 en 94,1 procent, maar voor AstraZeneca is dat afhankelijk van de dosis en de tijd tussen de twee spuitjes tussen de 62 en de 85 procent. Die factoren vereisen dus een hogere vaccinatiegraad. “We hebben altijd gezegd dat minstens 70 procent van de bevolking zich zal moeten laten vaccineren”, zegt epidemioloog Pierre Van Damme (UAntwerpen). “Maar nu weten we dat 70 procent onvoldoende zal zijn om het virus onder controle te krijgen. Daarom moeten we hoger durven mikken. Nu, dat klinkt mooi in theorie, maar we moeten dat ook wel kunnen bereiken. Maar een vaccinatiegraad van 80 procent moet haalbaar zijn.” Tal van andere experten delen die mening. De Amerikaanse topviroloog Anthony Fauci, tevens adviseur van de Amerikaanse regering, pleitte er al voor om te streven naar 85 procent. Immunoloog Hans Willem-Snoeck (Columbia University in New York) mikt zelfs op 90 procent. “We weten niet hoelang de vaccins werken”, zegt hij in Humo. “Als een deel van de mensen gevaccineerd is en er circuleert nog virus bij de rest van de bevolking, zal dat virus zich kunnen uitleven als de immuniteit begint te dalen bij de gevaccineerden.”
Streven naar 90?
Vaccinoloog Corinne Vandermeulen (KU Leuven) opteert eveneens voor 90 procent. “Dat was in het verleden ook nodig bij andere vaccins”, zegt Vandermeulen. “70 procent in de hele bevolking is te weinig, omdat er dan in bepaalde bevolkingsgroepen misschien maar de helft ingeënt is. Zo riskeer je toch nog lokale uitbraken. Zeker in de groep 50-plussers moeten we streven naar 90 procent. In de jongere leeftijdsgroepen kan 70 procent voldoende zijn, maar dan heb je wel een blijvend risico op uitbraken in deze populatie.”
Ook infectioloog Steven Callens (UZ Gent) noemt het beoogde percentage “een conservatieve inschatting”. “Met een hogere vaccinatiegraad bouw je toch iets meer veiligheid in”, zegt Callens. “Maar als uiteindelijk toch maar 70 procent zich laat vaccineren, maak ik me geen zorgen. Het virus zal blijven circuleren in die groep niet-gevaccineerden, maar een besmetting maakt hen ook immuun. Alleen is dat een werk van lange adem en is die immuniteit sneller uitgewerkt. Op basis van wat we nu weten, gaan we uit van een immuniteit van acht à negen maanden na een infectie. Na een vaccinatie is dat zo goed als zeker langer.”
Elimineren
Voor biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven) is een bijstelling van het streefdoel echter niet nodig. “Om het virus te elimineren, heb je inderdaad een vaccinatiegraad van 80 tot 90 procent nodig. Maar dat moet dan wel wereldwijd. Dat is momenteel niet realistisch. Bovendien zijn er constant nieuwe varianten, dus zullen ook de vaccins regelmatig aangepast moeten worden. In plaats daarvan moeten we het aantal opnames en overlijdens beperken, en dat lukt wel als je de risicogroepen vaccineert en een vaccinatiegraad haalt van 70 procent.” “We weten nu dat een vaccinatiegraad
van 70 procent onvoldoende zal zijn om het virus onder controle te krijgen. Daarom moeten we hoger durven
mikken”
Pierre Van Damme epidemioloog (UAntwerpen)