Coronavirus besmet regeringsvorming
De positieve coronatest van Egbert Lachaert (Open Vld) doorkruist de vorming van een nieuwe federale regering. Met een preformateur in quarantaine is de deadline van 17 september helemaal onhaalbaar.
Op de dag dat de voorzitters van de zeven Vivaldi-partijen (PS, sp.a, MR, Open Vld, Ecolo, Groen en CD&V) voor het eerst zouden samenzitten om inhoudelijk te onderhandelen, testte uitgerekend preformateur Egbert Lachaert positief op het coronavirus. Tot nader order zijn alle fysieke gesprekken opgeschort, waardoor knopen doorhakken erg moeilijk wordt.
Naast Lachaert hebben niet alleen alle partijvoorzitters en medewerkers zich dinsdag laten testen, maar onderging ook de koning een coronatest. Vandaag zouden de resultaten van die testen bekend moeten zijn en wordt bekeken hoe de onderhandelingen verder moeten. Lachaert moet hoe dan ook twee weken in quarantaine. Nu vrijdag moeten Lachaert en collega-preformateur Conner Rousseau (sp.a) - die al liet weten negatief te hebben getest normaal langsgaan op het paleis om een formateur/nieuwe premier voor te stellen. Maar Lachaert zal daar dus niet aanwezig kunnen zijn. De vraag is zelfs of die audiëntie nog doorgaat, want het coronavirus besmet de hele timing van deze regeringsvorming.
Gisteren rond 16 uur maakte Open Vld bekend dat partijvoorzitter en preformateur Egbert Lachaert positief heeft getest op het coronavirus. “Hij heeft zich vanmorgen laten testen en heeft deze namiddag vernomen dat hij positief is. Hij gaat onmiddellijk veertien dagen in quarantaine. De preformateur zal de federale regeringsonderhandelingen blijven opvolgen met zijn collega-preformateur Conner Rousseau en dit via videoverbinding. Als voorzitter zal Egbert Lachaert zich laten vervangen door ondervoorzitter Alexander De Croo.”
Koning getest
Partijwoordvoerder Thomas Vanwing verduidelijkte gisteravond dat alle voorzitters en medewerkers zullen worden getest. “Er vinden geen vergaderingen plaats tot de resultaten bekend zijn. Eens bekend wie besmet is, kunnen eventuele vervangers aantreden.” Ook koning Filip zal zich uit voorzorg laten testen. Egbert Lachaert was vorige week vrijdag nog op het paleis. Sp.a-voorzitter Conner Rousseau, die samen met Lachaert als preformateur aan de slag is, zegt dat hij zich maandagavond nog had laten testen en toen negatief was. “Ik zal me over twee dagen opnieuw laten testen. In de tussentijd kan ik mijn werk voortzetten, met alle voorzorgen.”
Nog ingewikkelder
Dat hoofdrolspeler Lachaert net nu besmet geraakt, maakt de federale formatie nog ingewikkelder dan ze al was. Gisteren zouden de partijvoorzitters voor de eerste keer samenkomen om door de preformatienota te gaan. Tegen het einde van deze week zouden Lachaert en Rousseau dan de belangrijkste inhoudelijke knopen moeten doorhakken en een nieuwe premier naar voor moeten schuiven die het stokje van de formatie overneemt. Vrijdag werden beide heren daarvoor op het paleis verwacht, maar daar zal Lachaert dus niet fysiek aanwezig kunnen zijn.
Dat de afwezigheid van Lachaert in deze cruciale week ongelegen komt, liet ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez blijken op Twitter. “De afwezigheid van Egbert Lachaert is een groot probleem. We vervangen niet zomaar een preformateur. Hij is geen voetbalspeler, hè...” Bouchez vormde de afgelopen weken een hechte tandem met Lachaert. Dat die liberale as nu fysiek doorbroken wordt, kan het evenwicht tijdens de onderhandelingen verstoren.
Nadat Rousseau op Twitter liet weten dat er verder gewerkt wordt met de mensen die negatief hebben getest, reageerde Bouchez daarop: “We kunnen niet alleen verder werken met de negatieve mensen. Alle partijen moeten op gelijke voet worden behandeld.”
Zenuwachtigheid
Even later kwam er een gezamenlijke mededeling van de zeven partijen om de plooien glad te strijken. “Om elk risico te vermijden zal er de komende tijd geen enkele fysieke vergadering doorgaan. Intussen bekijken ze hoe ze hun werkzaamheden kunnen
“Om elk risico te vermijden zal er de komende tijd geen enkele fysieke vergadering doorgaan”
Mededeling zeven Vivaldi-partijen
verderzetten via videoconferentie.” Deze episode bevestigt opnieuw het beeld van een coalitie waarin de zenuwachtigheid hoge toppen scheert en het onderlinge vertrouwen niet bijster groot is. Dat bleek maandag nog uit het “misverstand” tussen CD&V-voorzitter Joachim Coens en de preformateurs. Fysieke vergaderingen zijn in regeringsvormingen de uitgelezen mogelijkheid om elkaar diep in de ogen te kijken, wederzijdse toegevingen te doen en uiteindelijk - vaak na een vermoeiende, nachtelijke extra time - knopen door te hakken. Dat Lachaert daar niet bij aanwezig kan zijn, vergemakkelijkt de zaken hoegenaamd niet. Als ook andere partijvoorzitters besmet zouden zijn, dreigen de onderhandelingen helemaal stil te vallen.
Deadline onhaalbaar
Intussen gelooft niemand nog dat de Vivaldi-coalitie haar eigen deadline kan halen. Officieel mikken PS, sp.a, MR, Open Vld, Ecolo, Groen en CD&V nog altijd op 17 september. Dat is de dag waarop premier Sophie Wilmès (MR) opnieuw het vertrouwen moet vragen aan het parlement. Wilmès kreeg dat vertrouwen op 17 maart in volle coronacrisis, maar slechts voor een half jaar. Om te vermijden dat deze restregering in lopende zaken zou belanden – als ze het vertrouwen niet zou krijgen – of voor een derde termijn vertrokken zou zijn – indien wel – wilden de Vivaldi-partijen tegen die 17de september landen met een nieuwe regering.
Die deadline was al heel erg krap en is nu zo goed als zeker onhaalbaar, al wordt dat nog niet met zoveel woorden gezegd. De verwachting is dat de Vivaldi-partijen Wilmès alsnog het vertrouwen zullen geven zodat ze de weken tot er een nieuwe regering is kan overbruggen. Maar dan moet iedereen er wel van overtuigd zijn dat MR ook bereid is om Wilmès te lossen eens haar liedje is uitgezongen. Tenzij voorzitter Bouchez vasthoudt aan zijn eerste minister. Afgelopen weekend liet hij optekenen dat volgens hem Wilmès “70 procent kans maakt om premier te blijven”.
Maar de strijd om het premierschap lijkt toch vooral te gaan tussen Paul Magnette (PS) en Alexander De Croo (MR), met Koen Geens of eventueel Hilde Crevits als outsiders uit het CD&V-kamp.