Gazet van Antwerpen Stad en Rand
Leoluca Orlando, de burgemeester die migranten welkom heet
Het aantal vluchtelingen dat via Libië Italië bereikt, stijgt weer. In Palermo, waar al tienduizenden migranten zijn aangekomen, ontvangt Leoluca Orlando ze met open armen. Het belette hem niet om voor de vijfde keer verkozen te worden tot burgemeester.
Als er één Europese politicus pro-migratie is, is het Leoluca Orlando, burgemeester van Palermo, waar dagelijks bootvluchtelingen aankomen. Als er in de haven een boot aanmeert met geredde drenkelingen, staat hij op de kade om ze welkom te heten. 60.000 heeft hij er al begroet. Als het van hem afhing, hadden ze nooit hun leven moeten riskeren om hier te raken. Hij vindt dat elke migrant het recht moet hebben om naar Europa te komen: zowel vluchtelingen als economische migranten. Dat recht op mobiliteit wil hij graag toevoegen aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Tot zijn dertigste kende Orlando (geboren in 1947) maar één soort migranten in Palermo: de Duitse kindermeisjes van de aristocratische families. Hij is zelf een aristocraat – een neef van de vrouw van de broer van koningin Paola – en herinnert ze zich nog goed. “Vandaag worden er in Palermo honderd talen gesproken. Niet slecht, hé?”
Ook op andere vlakken is Palermo veranderd. “Voor ik hier burgemeester werd, was Palermo de hoofdstad van de maffia. Burgemeesters die geen vrienden waren van de maffiabazen, waren zelf maffiabazen. Die tijd is gelukkig voorbij, maar de maffia is niet verdwenen. Vandaag is het de Europese migratiepolitiek die de maffia in leven houdt. Verblijfsvergunningen zijn, zoals het Amerikaanse alcoholverbod in de tijd van Al Capone, een wettelijke voedingsbodem voor de georganiseerde misdaad. De maffia wordt rijk door mensen illegaal de grens over te smokkelen en ze vervolgens uit te buiten omdat ze niet legaal kunnen werken.”
Tweede Neurenberg
Orlando vindt het Europese asielbeleid niets minder dan een genocide. Als hoogleraar rechten bedoelt hij dat letterlijk. “Neem de oorlogsvluchtelingen, die hun leven riskeren op de Middellandse Zee en daar meer voor betalen dan u en ik voor een vliegticket in businessclass. De Europese Unie erkent hun recht op asiel, maar maakt het levensgevaarlijk om van dat recht gebruik te maken, met honderden doden tot gevolg. Dat is moedwillig en actief het leven in gevaar brengen van mensen, gebaseerd op waar ze vandaan komen. Ik interpreteer dat als genocide.”
“Hebt u er een idee van hoeveel trauma’s de Europese grenspolitiek veroorzaakt? Ik ontmoet jonge mensen die hun familieleden zagen sterven om hier te raken. Dat zijn verhalen die we kennen van Dachau en Auschwitz. Ze voelen zich schuldig. Die trauma’s vormen een enorm potentieel voor radicalisering en individuele gewelddaden. Wie toch al de dood van zijn broer of zijn moeder op zijn geweten heeft, deinst nergens voor terug.”
Orlando is er zeker van dat er een tweede Neurenberg-proces komt, waar de Europese leiders zullen terechtstaan voor de doden die vandaag vallen aan de Europese grenzen. Zelf is hij nog niet naar de rechter gestapt. Gevraagd of er een rechter is die zijn visie deelt, antwoordt hij: “Misschien niet, maar de geschiedenis zal ons veroordelen. Wie nu jong is, zal zich schamen voor de vragen van zijn kleinkinderen.”
De enige Europese politicus die zich volgens Orlando niet zal moeten schamen, is de Duitse bondskanselier Angela Merkel, die in 2015 haar nek uitstak door alle Syrische vluchtelingen te verwelkomen. Dat Merkel haar ambities sindsdien heeft getemperd, doet er voor hem niet toe. “Laten we praten over wat ze wél gedaan heeft, terwijl de rest van Europa toekeek.”
Deze zomer werd Orlando herkozen als burgemeester. Hij haalde 125.913 stemmen.
“Ik denk dat ik daarmee bewezen heb dat het geen politieke zelfmoord is om voor migratie te zijn. Geloof politici niet die zeggen dat een streng migratiebeleid nodig is om het populisme de wind uit de zeilen te halen. Je wint niet van een populist door hem te imiteren. Je wint door een alternatief te bieden.”
Ze zullen toch komen
Een gesprek voeren met Orlando is lastig. De hoogleraar Orlando is te veel geneigd om te doceren en de advocaat Orlando gaat te hard in discussie. Stel hem een kritische vraag en de kans is groot dat hij alleen maar luider gaat praten. Zo ontwijkt hij de vraag hoe hij een genereuze sociale zekerheid wil combineren met een onbegrensde immigratie. “Vindt u mijn ideeën naïef? Toon mij dan een expert die weet hoe je migranten kunt tegenhouden. Geloven dat je mensen zonder alternatief voor eeuwig buiten kunt houden, noem ik pas naïef. Ze zullen toch komen. Het goede nieuws: we zijn daarbij gebaat. Als er in Italië geen legaal werkende migranten waren, waren de pensioenen van de in Italië geboren Italianen al onbetaalbaar. Mensen niet toelaten te werken omdat ze geen verblijfsvergunning hebben, is puur verlies voor de maatschappij.”
“Uiteraard moeten migranten dezelfde sociale rechten krijgen als wie al ergens woont. Iedereen heeft recht op een dak boven zijn hoofd en op een waardig leven. De enige manier waarop we dat kunnen regelen, is Europees samenwerken. Als ik straks een miljoen vluchtelingen moet opvangen in Palermo, zal dat tot mijn grote spijt niet lukken, want er is geen plaats genoeg. In heel Europa is die plaats er wel. We kunnen die mensen verdelen. Hoe het vandaag geregeld is, is gewoon niet juist. Nu laat je mensen aan hun lot over op plaatsen die al niet welvarend zijn: Sicilië, of Griekenland. Dat is niet correct.”