“Het heeft geen zin om geld te zoeken bij wie het niet heeft”
Toen deurwaarder Patrick Van Buggenhout tien jaar geleden aankaartte “dat het systeem van schulden innen compleet verziekt was”, keerde zijn sector zich tegen hem. Zijn filosofie – minder rechters, meer bemiddeling – wordt nu in een wet gegoten.
“Nog voor ik de factuur had betaald, was er blijkbaar een gerechtelijke procedure opgestart en was ik al bij verstek veroordeeld. Ik wist dat niet.” Peggy Schutters (49) uit het Limburgse Pelt was ei zo na haar inboedel kwijt, nadat ze een factuur van 62,74 euro voor een onderzoek in het Leuvense UZ Gasthuisberg uit het oog was verloren. Twee jaar later vond ze een factuur van 280 euro in haar brievenbus.
De vrouw probeerde de deurwaarder die de schuld kwam innen ervan te overtuigen dat ze van niets wist, maar de procedure liep door, zei ze vorig jaar in het Nieuwsblad. “Op een dag kwamen ze beslag leggen op enkele goederen”, zei Schutters. “Daardoor stegen de kosten van de procedure al naar 673 euro. Mijn advocaat heeft me toen aangeraden dat bedrag maar te betalen, voor ze al mijn meubels kwamen opladen.”
Dossiers zoals dat van Schutters, en van duizenden andere mensen die door onbetaalde facturen in financiële moeilijkheden dreigen te komen, deden deurwaarder Patrick Van Buggenhout tien jaar geleden vragen stellen bij het systeem waarmee schulden in dit land worden geïnd. “In 1995 werd ik benoemd als deurwaarder. Al in 1996 voelde ik: deze manier van werken levert alleen maar verliezers op”, zegt hij. Het federaal parlement keurt nu een nieuwe wet goed, die uit zijn strijd is voortgekomen (zie inzet).
“Populair zullen we nooit zijn, maar door in te zetten op bemiddeling, kunnen we mee de oplossing zijn om mensen uit armoede te helpen” Patrick Van Buggenhout Deurwaarder
Meer nog dan mensen die een factuur vergaten, waren het gezinnen die een factuur wel wilden maar niet in één keer konden betalen die Van Buggenhout aangrepen. “Ik zag ze voortdurend in mijn praktijk als deurwaarder”, zegt hij. “Meestal alleenstaande ouders, met bijvoorbeeld een inkomen van 2.000 euro, waarvan 830 euro naar de huur ging, 300 euro naar energie, en die daarnaast vijf afbetalingsplannen hadden lopen. Dat is zelfmoord. Intussen dikten de kosten van de juridische procedures alleen maar aan, zagen schuldeisers nooit hun geld en kon de overheid er geen belastingen op heffen: het systeem was compleet verziekt en creëerde een ketting die voor iedereen slecht uitdraaide.”
“Misbruik van titel”
In 2015 lanceerde Van Buggenhout, in samenwerking met het netwerk van sociale organisaties Beweging.net, het concept MyTrustO. “Staat de schuldbemiddeling voor een revolutie?”, schreef De Standaard. In plaats van in opdracht van schuldeisers meteen naar juridische procedures te grijpen als mensen hun schulden niet betalen, zet het initiatief vol in op bemiddeling. Wie financieel in de rats zit, kan door een deurwaarder van MyTrustO een scan van al zijn inkomsten en schulden laten opstellen. Op basis van die scan onderhandelt de deurwaarder vervolgens een “realistisch” afbetalingsplan met alle betrokken schuldeisers, zonder dat er een dagvaarding of juridische kosten aan te pas komen.
Binnen zijn sector werd Van Buggenhout een paria. De Kamer van Gerechtsdeurwaarders distantieerde zich “formeel” van het initiatief en beschuldigde Van Buggenhout ervan zijn “titel als deurwaarder te misbruiken”. “MyTrustO biedt geen enkele wettelijke bescherming”, luidde de kritiek. “Elke schuldeiser die het wil, kan nog altijd achterstallige schulden opvorderen, tot grote ontgoocheling van de debiteur.”
“Wij deden iets nieuws in een wereld die erg conservatief is”, blikt Van Buggenhout terug op die kritiek. “We keerden het systeem om: de klassieke deurwaarder werkt voor een schuldeiser. Wij vertrekken vanuit de schuldenaar en zoeken een holistische oplossing. Maar dat heeft gevolgen voor ons verdienmodel. Terwijl er elders voor één schuldenaar vijf exploten kunnen worden betekend – voor elke eiser één – zijn dat er bij ons nul, of hooguit één. Maar het heeft geen zin om geld te zoeken bij wie het niet heeft.”
Deel van de oplossing
MyTrustO bracht veel aan het rollen, zegt de deurwaarder, zeker toen schuldeisers – van scholen tot bedrijven – begonnen vast te stellen dat het niet moeilijker was geworden om hun geld terug te krijgen – vaak zelfs integendeel. “Ik kreeg reacties uit de academische wereld, vooraanstaande professoren schaarden zich achter ons initiatief”, zegt Van Buggenhout. Volgens hem is intussen “bijna iedereen in de sector ervan overtuigd dat het anders moet”. “Deurwaarder is een eerbaar beroep, maar de perceptie zit fout. Deze wetten zullen ons imago verbeteren. Populair zullen we nooit zijn, maar door meer in te zetten op bemiddeling, kunnen we een deel van de oplossing worden om mensen uit armoede te helpen.”