Ook veroordeelde terroristen hebben mensenrechten

Dat ons land Nizar Trabelsi aan de VS uitleverde en weigert daarop terug te komen, is verontrustend, schrijven Françoise Tulkens en Kati Verstrepen. De Belgische overheid staat niet boven de wet.

Françoise Tulkens & Kati Verstrepen

Voormalig rechter en vicepresident van het Europees Hof voor de rechten van de mens; advocaat en voorzitter van de Liga voor mensenrechten.

Wij zijn bijzonder verontwaardigd over de houding van de Belgische overheid in de zaak-Nizar Trabelsi.

Het spreekt voor zich dat het geenszins onze bedoeling is om de daden te verdedigen die deze man zou hebben gepleegd. Wel willen we wijzen op de gevaarlijke wending die deze zaak heeft genomen.

Twee beginselen die centraal staan in een democratie worden hier geschonden: de bescherming van de rechtsstaat en de bescherming van de menselijke waardigheid.

Even recapituleren. Nizar Trabelsi, ooit een beloftevolle voetbalspeler, werd in 2003 door ons land veroordeeld tot een gevangenisstraf van tien jaar omdat hij een aanslag had gepland op de luchtmachtbasis van Kleine Brogel. Op die luchtmachtbasis verblijven Amerikaanse militairen en worden ook Amerikaanse kernwapens opgeslagen.

Nadat Trabelsi zijn straf had uitgezeten in een Belgische gevangenis, werd hij op 3 oktober 2013 overgeleverd aan de Verenigde Staten. Die uitlevering was omstreden. Trabelsi had immers zijn straf al volledig uitgezeten en omdat niemand twee keer voor dezelfde feiten veroordeeld mag worden (het non bis in idem-principe), werd de uitlevering verboden door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Op de vingers getikt

Voor het eerst in de Belgische rechtsgeschiedenis negeerde onze regering een bindend bevel van dat Europees Hof en vond de uitlevering toch plaats. België werd hiervoor nadien door het Europees Hof veroordeeld, maar ondertussen was de uitlevewel een feit. Sindsdien zit Trabelsi in voorlopige hechtenis in een Amerikaanse cel en riskeert hij een veroordeling tot een levenslange gevangenisstraf zonder mogelijkheid op voorwaardelijke vrijlating.

Nadat België op de vingers getikt was door het Hof, werd de zaak verder opgevolgd door het comité van ministers van de Raad van Europa en heeft België zich geëngageerd om ‘al het mogelijke te doen’ om de gevolgen van de begane fout te verzachten. Nu blijkt dat helemaal niet het geval te zijn.

De uitlevering werd destijds toegestaan omdat de Belgische staat had aangevoerd dat zijn uitlevering ‘geen verband hield met de Belgische episode’. Ondertussen is duidelijk geworden dat Trabelsi in de VS alleen wordt vervolgd voor feiten die in

België zijn gepleegd en waarvoor hij hier al werd veroordeeld. Trabelsi wordt wel degelijk vervolgd in strijd met het non bis in idem-beginsel.

Boete van 100.000 euro

Dat de Belgische overheid handelde en blijft handelen in strijd met een rechterlijke uitspraak, is zeer verontrustend. De arresten van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zijn bindend voor de lidstaten. Net zoals alle burgers de beslissingen van rechtbanken moeten naleven, moet ook de Belgische overheid dat doen. Als dat niet gebeurt, is dat een ernstige bedreiging voor onze rechtsstaat. De Belgische overheid staat niet boven de wet, ook niet als het gaat om mensen die veroordeeld werden wegens terrorisme.

Het hof van beroep in Brussel heeft dat nog eens duidelijk gesteld in een arrest van 12 september (DS 28 september). Daarin wordt de Belgische staat verplicht om een nota te sturen naar de Amerikaanse autoriteiten waarin ze vraagt om Trabelsi terug over te brengen naar België. Per dag dat de Belgische staat die nota niet stuurt, moet ze een dwangsom betalen van 10.000 euro, tot een maximumbedrag van 100.000 euro.

De manier waarop de Belgische staat de zaak-Trabelsi behandelt, is niet alleen een inbreuk op de meest fundamentele principes van onze rechtsstaat, ze veroorzaakt ook een inbreuk op artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Met dat artikel worden onmenselijke en vernederende behandelingen verboden. Uit verschillende rapporten, opgesteld door rapporteurs van de Verenigde Naties, blijkt dat de manier waarop de Amerikaanse autoriteiten omgaan met Trabelsi onaanvaardring

Nizar Trabelsi dreigt twee keer veroordeeld

baar is. Al negen jaar lang zit hij in voorarrest, in afwachting van een proces. Al die tijd zit hij in volledige afzondering, is er geen daglicht in zijn cel, maar blijft het licht dag en nacht branden. Bovendien krijgt hij niet de verzorging die hij nodig heeft.

Al negen jaar lang zit Trabelsi in volledige afzondering, is er geen daglicht in zijn cel, maar blijft het licht dag en nacht branden. Bovendien krijgt hij niet de verzorging die hij nodig heeft

Gerechtelijk schandaal

De medische rapporten zijn unaniem: de geestelijke en lichamelijke gezondheid van Trabelsi gaat er zienderogen op achteruit. Met het arrest van 12 september veroordeelde het hof van beroep daarom de Belgische staat ook tot het betalen van een schadevergoeding van 100.000 euro, zijnde 10.000 euro per jaar dat Trabelsi in een Amerikaanse cel zit.