Hoe wordt diervrij leer gemaakt?
‘Ik lees veel over schoenen en handtassen die gemaakt worden van fruitoverschotten, paddenstoelen en schimmels’, mailt Guido Van Camp. Ze zien eruit alsof ze van leer gemaakt zijn, maar ze zijn vegan. Er is geen dier aan te pas gekomen. ‘Hoe kun je van die grondstoffen leer maken?’
Of het nu in Londen is of in Parijs, klimaatactivisten laten van zich horen tijdens grote mode-evenementen. De kledingindustrie veroorzaakt veel broeikasgasuitstoot. Leer moet het ook ontgelden. Niet alleen is de grondstof medeverantwoordelijk voor problemen die aan veeteelt kleven, zoals boskap, broeikasgasuitstoot en dierenleed, het leerlooien vergt grote hoeveelheden water en chemicaliën en leidt op tal van plekken op aarde tot vervuild rivierwater.
Het kan ook anders, getuigen bedrijven als MycoWorks, Vegea en Appleskin. Zij proberen, zoals hun namen al doen vermoeden, het dier uit de productieketen te halen.
Sommige producenten verwerken fruitresten en ander plantaardig afvalmateriaal tot een pulp, en maken daar vellen van die ze drogen. Vervolgens komen er weekmakers en coatings aan te pas om het geheel de kenmerken van leer te geven. Steeds vaker worden daar biologisch afbreekbare chemicaliën voor gebruikt.
Maar als je afgaat op het aantal patenten en recente wetenschappelijke publicaties, lijkt leer dat gemaakt is van schimmeldraden hogere ogen te gooien. ‘Je mag het eigenlijk geen leer noemen’, zegt microbioloog Han Wösten van de universiteit van Utrecht. ‘Dat vertellen de Italiaanse onderzoekers met wie ik samenwerk mij althans’, voegt hij er lachend aan toe.
Wösten werkt aan vegan leer in samenwerking met onder meer autofabrikanten die hun autostoelen op termijn met schimmelmateriaal willen afwerken. De ontwikkelingen gaan snel, weet hij. ‘Binnenkort brengt een groot Frans modehuis ook tassen uit, gemaakt van dit materiaal.’
In de biotechindustrie is al veel ervaring met schimmelkweek. ‘De vleesvervanger quorn wordt op grote schaal in reactoren geproduceerd. Hetzelfde geldt voor citroenzuur dat als conserveringsmiddel dient of aan dranken een zure smaak geeft, en tal van enzymen die in vaatwastabletten of wasverzachters zitten.’ Op die kennis wordt voortgeborduurd bij de productie van op schimmel gebaseerd vegan leer, aldus Wösten.
Wat is de truc met de schimmels? Dat kan biotechnoloog en architecte Elise Elsacker van de universiteit van Newcastle uitleggen. Zij doet ook onderzoek naar schimmeldraden. Mycelium is overigens de meer gangbare naam voor het netwerk aan draden dat paddenstoelen gebruiken om aan hun voedsel te komen.
‘Wij werken met de schimmeldraden van lakzwam, vertelt Elsacker. ‘We laten ze