Knieval voor Trump levert bestsellerauteur de zege op
In 2016, toen hij beroemd werd met zijn bestseller Hillbilly elegy, vergeleek J.D. Vance Donald Trump nog met Adolf Hitler. Nu werd hij met de expliciete steun van Trump Republikeins senaatskandidaat voor Ohio.
Van Donald Trump wordt gezegd dat hij nooit vergeeft. J.D. Vance is de uitzondering die de regel bevestigt. De onbekende Vance (37) kwam in 2016 in de schijnwerpers te staan na de publicatie van zijn autobiografische Hillbilly elegy. In dat vaardig geschreven relaas van zijn jeugd schetste hij ook een portret van een milieu: de arme, laagopgeleide, zuipende en wapengekke hillbillies (boerenkinkels) uit de Appalachen. Het boek kreeg lovende recensies en werd een bestseller. Progressieve intellectuelen lazen het als een handleiding tot een ‘ander’ Amerika: een marginale, verbitterde, aan opiaten verslaafde lower class die al jaren geen werk meer vindt. Een relevante bevolkingsgroep, want iedereen voelde dat het nieuwe fenomeen Trump er leefde. Vance zelf was zijn milieu miraculeus ontstegen, met een Harvarddiploma en een carrière in Silicon Valley. Zijn analyse was centrumrechts: hij weet de marginale levensstijl van zijn familie niet aan een harteloos sociaal-economisch systeem, maar aan een gebrek aan persoonlijke verantwoordelijkheid.
Culturele heroïne
Op Trump had Vance het niet begrepen. De Hitlervergelijking bleef lang onder de radar, maar in een opiniestuk noemde hij Trump ‘een culturele vorm van heroïne’: ‘Wat hij vertelt, smaakt goed voor die mensen, maar hij kan hun problemen nooit oplossen.’ Vance noemde Trump ook ‘een demagoog die de blanke werkende klasse naar een zeer duistere plaats lokt’.
Dat was toen. Over naar 2022. De voorverkiezingen zijn begonnen, waarin de Republikeinen en de Democraten hun kandidaten aanduiden voor de Midtermverkiezingen van 8 november. Die zijn cruciaal voor welke richting de VS de volgende jaren uitgaan. Ohio mocht de spits afbijten. Vooral de senaatsrace in deze staat wordt cruciaal voor Joe Biden: de Democraten moeten Ohio winnen om te vermijden dat de Senaat hen ontglipt.
Omdat een zittende (Republikeinse) senator met pensioen gaat, ligt de strijd er open. Aan Republikeinse zijde waren er zeven kandidaten. Velen gingen op bedevaart naar Mar-a-Lago om de steun van Trump af te smeken. Een enkeling profileerde zich net als Trump-kritisch, als een terugkeer naar de ‘normale’ Republikeinse ideeën. Er broeit immers een tweestrijd in de partij. Trump blijft maar hameren op de leugen dat hij de verkiezingen van 2020 onrechtmatig verloren heeft, en eist dat iedereen hem steunt. Traditionele Republikeinen vrezen dat dat pad nergens heen leidt, en dromen van een tijdperk na Trump. Maar diens invloed is nog zo groot.
En dus worden deze voorverkiezingen een test. Tillen de Republikeinse kiezers nog steeds automatisch de kandidaat van Trumps voorkeur op het schild? De zege van Vance doet het vermoeden. Die leek aanvankelijk kansloos, tot Trump hem opeens zijn steunbetuiging gaf. Verrassend, gezien die uitspraken uit 2016.
Totale metamorfose
Vances metamorfose was dan ook totaal. Stilistisch ruilde hij zijn nuances in voor grove oneliners, vol haat tegen immigranten, Democraten, China en de farmaceutische industrie. Hij beschuldigde Biden er zelfs van opzettelijk opiaten het land in te laten, ‘om Republikeinse kiezers te doden’. Over de oorlog zei hij dat ‘de Oekraïners hem gestolen konden worden’. En over Trump ‘was zijn mening veranderd’.
Vance heeft machtige fans zoals Peter Thiel, de stichter van PayPal, en Fox Newssterpresentator Tucker Carlson. Zij overtuigden Trump om Vance te steunen, en opeens stond die boven aan de peilingen.
Een invloedrijke oudgediende van de partij, Tony Daunt uit Michigan, schimpte op ‘partijgenoten die cynisch Trumps leugens bevestigen, uit misplaatst geloof, lafheid of puur arrivisme’. Bij een intellectueel als Vance kan het alleen het laatste zijn, maar met succes: hij haalde het – met 32 procent van de stemmen, tegenover 23 procent voor zijn twee naaste rivalen.
Is Trump nog steeds de kingmaker? The Washington Post wijst erop dat 68 procent van de Republikeinen in Ohio niet Trumps advies volgde. Voor een echt antwoord is het wachten op andere voorverkiezingen.
Steven De Foer
Over de oorlog zei Vance dat ‘de Oekraïners hem gestolen konden worden’. En over Trump ‘was zijn mening veranderd’