Zo goed als alle lichten op groen, maar toch geen vergunning

Ondanks positief advies van de eigen vergunningscommissie wees de provincie Vlaams-Brabant de aanvraag voor een gascentrale in Vilvoorde af. Groen beschuldigt de N-VA daarbij van vertragingsmanoeuvres rond de kernuitstap.

Onder meer op basis van Vlaamse overheidsdiensten zoals Natuur en Bos en de Vlaamse Milieumaatschappij sprak de provinciale omgevingsvergunningscommissie een gunstig advies uit voor de nieuwe gascentrale van Engie Electrabel in Vilvoorde. Dat staat zwart op wit in het advies van begin juni, dat De Standaard kon inkijken. Desondanks besliste de provincie Vlaams-Brabant uiteindelijk toch om de aanvraag af te wijzen, tot ontsteltenis van Engie Electrabel en de federale minister van Energie, Tinne Van der Straeten (Groen).

De bouw van gascentrales is een belangrijk element in het dossier van de beloofde kernuitstap in 2025. Tegen dan moet de regering voldoende vervangingscapaciteit hebben. De afwijzing is daardoor een stevige streep door de rekening van de federale regering.

Het verklaart ook de ergernis van Van der Straeten. ‘Niemand is gebaat bij totale willekeur. Een investeerder moet er in dit land op kunnen vertrouwen dat als hij aan alle regels voldoet, hij ook een vergunning moet kunnen krijgen’, wijst ze naar het eerdere positieve advies.

Ook bij Electrabel verwijzen ze expliciet naar het gunstige advies. ‘Het gebeurt maar heel zelden dat de provinciale deputatie het advies van de adviserende instanties en experts niet volgt. Historisch gezien in amper 2 procent van de gevallen’, benadrukt woordvoerster Nele Scheerlinck. ‘De site van Vilvoorde is een van de beste locaties in België voor een kostenefficiënte nieuwe gascentrale. Het gaat ook om een terrein waar nu al een gascentrale staat.’

Meer zelfs, bij de groenen wijzen ze op politieke vertragingsmanoeuvres vanuit de N-VA, ook al durven ze dat niet voluit uit te spreken. De N-VA verzet zich tegen de federale kernuitstap en is de grootste partij in de provincieraad. Na de provinciale afwijzing komt het dossier nu op het bureau van de Vlaamse minister van Omgeving, Zuhal Demir (N-VA).

‘In eer en geweten’

Zelf benadrukt de bevoegde Vlaams-Brabantse gedeputeerde Gunther Coppens (N-VA) dat de provincie het dossier ‘collegiaal (met CD&V en Open VLD, red.) en in eer en geweten’ geweigerd heeft. ‘Dat was geen gemakkelijke beslissing, maar er zijn nog te veel onduidelijkheden over de stikstofnormen en de CO2-uitstoot. We wijken niet vaak af van het advies, maar op een bepaald moment moet je het onderscheid maken tussen de technische uitleg en bestuurlijke verantwoordelijkheid.’

N-VA-voorzitter Bart De Wever was er vrijdagavond al als de kippen bij om te twitteren over de geweigerde vergunning voor de Vilvoordse gascentrale. ‘Genoeg tijd en geld verspild door uitstelgedrag’, klonk het. ‘Genoeg onzekerheid gecreëerd vanwege dogmatiek. Laten we de kernuitstap afschaffen en volop inzetten op een duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar energiebeleid mét kernenergie.’

Die communicatie kwam hard aan bij de groenen in de federale regering, aangezien het net een N-VA-gedeputeerde was die op de rem ging staan voor de vergunning en dus voor het uitstel zorgde. En dat terwijl de provinciale omgevingsvergunningscommissie begin juni al een positief advies had gegeven. Dat advies stelde onder meer zwart op wit dat ‘het gevraagde project de Natuurtoets doorstaat’ en dat er ‘geen aanzienlijke of betekenisvolle impact is ten gevolge van de door het project gegenereerde emissies’.

Ook na de recent aangescherpte stikstofregels door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) bleven de adviezen positief. Alleen de betrokken gemeente Grimbergen ging nog op de rem staan. De provincie volgde uiteindelijk wel dat voorbeeld.

‘Er is gewoon nog te veel onduidelijkheid over de uitstoot, ook in de toekomst’, benadrukt bevoegd gedeputeerde Gunther Coppens (N-VA). ‘In het slechtste geval zal die gascentrale een 2,4 miljoen ton CO2 per jaar uitstoten. Daar moeten we toch even bij stilstaan. Die centrale bevindt zich in de kern van onze provincie in een dichtbevolkte regio. We moeten rekening houden met de gezondheid van Vlaams-Brabant.’

Dat er sprake zou zijn van politieke manoeuvres, ontkent Coppens ten stelligste. ‘Ook in Wallonië verloopt de vergunning van gascentrales niet zonder slag of stoot. Dit gaat verder dan politieke spelletjes. Hoe willen we de uitstoot terugdringen? Dat moet je ook in het algemeen in vraag durven te stellen. ’

Streep door de rekening

Het is alvast niet het eerste gascentraleproject in Vlaanderen dat op een njet stuit van een provinciebestuur. In april schoot de provincie Limburg al een plan af om in Dilsen-Stokkem de grootste gascentrale in ons land te bouwen. Daar bleek de stikstofuitstoot de grote hinderpaal

(DS 24 juli 2021).

Nu is dat opnieuw een streep door de rekening van de federale regering. Nieuwe gascentrales bouwen is een van de manieren om de stroombevoorrading te verzekeren na de beloofde sluiting van de kerncentrales in Doel en Tihange tegen 2025. Maar of die gascentrales zullen draaien tegen 2025, is nog maar de vraag. Om die timing te halen, moet de federale regering uiterlijk in oktober uitmaken hoeveel gascentrales er in ons land gebouwd kunnen worden.

Dat verklaart de nervositeit van federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen). Zij wacht ook nog altijd op een

‘Hoe willen we de uitstoot terugdringen? Dat moet je ook in het algemeen in vraag durven te stellen’

Gunther Coppens (NVA)

Gedeputeerde VlaamsBrabant

beslissing van Europa over het Belgische plan om de bouw van gascentrales aan te moedigen via subsidies. Maar ook als dat groen licht krijgt, moeten de projecten nog regionaal vergund worden.

Net daarom benadrukt Van der Straeten nu nogmaals dat ‘de bevoorradingszekerheid en energietransitie een gedeelde verantwoordelijkheid zijn in dit land’. Ze wijst daarbij ook expliciet naar de N-VA. ‘In 2019 heeft de N-VA zelf nog opgeroepen om snel werk te maken van de bouw van gascentrales, omdat er hoe dan ook altijd vervangingscapaciteit nodig zal zijn. Die investeringen moeten nu ook kunnen volgen.’

Tegengestelde belangen ‘Gascentrales brengen nu eenmaal vervuiling met zich en dat creëert een moeilijk spanningsveld’, reageert N-VA-Kamerlid Bert Wollants. ‘In Vlaanderen moeten we ook de stikstofvervuiling terugdringen en we merken dat de milieuvoorwaarden voor de gascentrales overal gevoelig liggen. Daardoor krijg je soms tegengestelde belangen.’

Voor de plannen van de federale regering valt zo duidelijk weinig urgentie te bespeuren. Bovendien laten ze het bij de N-VA ook niet na om de groenen te wijzen op het belang van de strengere stikstofregels, onder meer om de megastallen tegen te gaan.

Alle betrokken geven weliswaar aan dat het nu nog niet over and out is voor de Vilvoordse gascentrale. Net als voor DilsenStokkem belandt het dossier straks wellicht bij N-VA-minister Demir. Daarbij is lang niet uitgesloten dat de gascentrale straks alsnog het licht op groen krijgt van de Vlaamse regering. Maar de klok voor de kernuitstap blijft intussen wel tikken.

‘In 2019 riep de N-VA zelf nog op om snel werk te maken van de bouw van gascentrales.

Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid’

Tinne Van der Straeten (Groen)

Federaal minister van Energie