Waar rook is, is vuur. En ook heel veel water
Bozar leed bij de dakbrand van maandag meer schade door water dan door vuur. Zo liepen de balkons en het orgel in de Le Boeufzaal averij op.
Gisteren was het in Bozar verder zalen opruimen, water wegzuigen, dringend waterwerende bescherming aanbrengen en overleg tussen de veiligheidsdiensten, politici en de gebruikers. Twee wagens van de brandweer bleven in de loop van de dag ter plaatse voor opvolging.
‘De brandweer is vannacht bij de technische ruimtes op het dak gebleven,’ zegt Bozar-directeur Paul Dujardin, ‘om te vermijden dat die zouden gaan smeulen. Overdag hebben mijn teams met externe firma’s fantastisch werk geleverd. Orgelspecialisten zijn spontaan naar hier gekomen voor overleg. We hebben een mentale klap gekregen, maar de solidariteit is groot. Zelfs de koning heeft gebeld om ons een hart onder de riem te steken.’
De brand die maandag rond 16 uur uitbrak, veroorzaakte geen menselijke slachtoffers. Kunstwerken en instrumenten werden tijdig het gebouw uitgebracht. In het tentoonstellingscircuit aan de Koningsstraat, waar de brand zich situeerde, was de expositie Danser brut iets tevoren afgebouwd. In andere zalen stopten de watersporen boven de schilderijen van Philippe Vandenberg. Het parcours langs de Ravensteinstraat, waar Hotel Beethoven en Facing Van Eyck liepen, bleef onaangeroerd. ‘Van de vijfduizend vierkante meter museale ruimte is één vierde buiten gebruik’, zegt Dujardin.
Het kunstencentrum hield gisteren heel de namiddag crisisoverleg. Bozar probeert zo snel mogelijk het gebouw in twee delen op te splitsen: een publiek gedeelte en een zone waar herstellingen nodig zijn. ‘We moeten die twee zones van mekaar afzonderen’, zegt Dujardin. ‘In het gebouw hebben we 160 elektriciteitskasten en leidingen voor water, gas en elektriciteit. Al die circuits moeten gecontroleerd worden. Daar geven we ons acht dagen voor. Donderdag takelen we met een kraan de twee grote technische kasten van het dak.’
Daken
Het is in die technische kasten dat het vuur begon. ‘We hebben kunnen lokaliseren dat de brand ontstaan is in een technische ruimte op het dak’, zegt Walter Derieuw, woordvoerder van de Brusselse brandweer. ‘Via de isolatie, tussen het dak en het plafond, heeft het vuur zich verder verspreid naar een tweede nabijgelegen technische ruimte. Hoe het vuur daar ontstaan is, is nog niet uitgemaakt.’
Paul Dujardin
Voor Bozar is het sneu dat de daken averij opliepen. Sinds de restauratie van de Le Boeufzaal in het jaar 2000 werkt de Regie der Gebouwen stappen af van een masterplan. Daarbij werden in twee etappes de daken vernieuwd: in 2006 en 2007 de noordzijde, in 2008 en 2009 de zuidelijke daken. Momenteel zijn er bij de Ravensteinstraat werken om de platte daken om te vormen tot een publiek dakterras, zoals architect Victor Horta het gewild had, maar zoals het nooit uitgevoerd is. Die werken kosten 1,6 miljoen euro, maar ze situeren zich aan de kant die gespaard bleef.
‘De schade aan het dak bleef vrij lokaal’, zegt Johan Vanderborght, woordvoerder van gebouwbeheerder Regie der Gebouwen. ‘De impact door het vuur valt op het eerste gezicht nogal mee.’ De dakstructuur is stabiel, het bovendak van de Le Boeufzaal is intact en de glazen lichtstraten in de centrale hal hebben standgehouden. ‘De grootste schade is afkomstig van bluswater. Er zijn stukken plafonnering en bepleistering naar beneden gevallen. Het onderdak van de Le Boeufzaal is geïmpacteerd door water en vuur. We overwegen om er een grote tent overheen te trekken, maar dat is nog niet beslist.’
Orgel
De grootste waterschade doet zich voor in de concertzaal Henry Le Boeuf. De balkons kregen veel water te slikken. In de zone voor het podium en het orgel is de waterschade groot. Vooral dat orgel is een bittere pil. Het werd na een inspanning van vele jaren in 2017 in gebruik genomen. Het is een klassiek instrument, met 4.200 pijpen, vier klavieren, zestig registers en tal van digitale snufjes. Het werd gefinancierd met privégeld. Het originele orgel dat in het gebouw van Victor Horta stond, werd in 1967 ook al verwoest door … een brand.
‘Orgelspecialisten hebben overlegd hoe we het orgel zo snel mogelijk kunnen beschermen’, vertelt Dujardin. ‘We moeten het demonteren en de pijpen laten drogen. Het is een heel precair instrument, met kleine lederen tussenstukjes die water hebben geabsorbeerd.’ Bozar blijft zeker dicht voor publiek tot volgende week dinsdag. ‘We hopen dat we dinsdag halen of proberen alleszins zo snel mogelijk te openen. Zo kunnen we opnieuw doen waar dit gebouw voor dient: het publiek van cultuur voorzien.’
‘Zelfs de koning heeft gebeld om ons een hart onder de riem te steken’
Directeur Bozar
Een pianist voor pianisten. Of: de meest volleerde klavierspeler van zijn generatie. Sinds zijn overwinning in de wedstrijd van Londen rijgt Behzod Abduraimov de éloges aan elkaar. Dat wij niet helemaal mee zijn met deze eerste plaat van de Oezbeek voor het label Alpha, ligt dus vast aan ons.
Hoe Abduraimov zich als een kameleon op speed door Chopins Preludes werkt, is natuurlijk indrukwekkend. In Debussy’s Children’s corner toont hij zich bovendien een begenadigd verteller, die de muzikale aforismen in een boeiend lijstverhaal weet te vatten. Maar soms lijkt zijn presente persoonlijkheid een intieme connectie met de muziek in de weg te staan, waardoor interpretaties wel eens durven te balanceren op het randje van artistiek exhibitionisme. Daar heeft ook het instrument, dat vooral in Mussorgsky’s suite naar alle uithoeken van het expressieve spectrum wordt gemept, soms onder te lijden. Niet onze favoriete plaat, wel een fascinerende figuur.