Dood George Floyd kondigt hete zomer aan in VS
Krijgen de VS een nieuw 2014, met wekenlang protest van ‘Black lives matter’? De woede over het politiegeweld blijft niet beperkt tot Minneapolis.
‘Zonder het vele videobewijs, zou ook deze zaak onder de mat geveegd zijn. Hoe vaak gebeurt dit zónder camera in de buurt?’
BEN CRUMP
Advocaat van het slachtoffer
BRUSSEL I George Floyd (46) werd maandag aangehouden door de politie omdat een winkeleigenaar hem ervan verdacht dat hij betaald had met een vals biljet van 20 dollar. Waarom de agenten hem op de grond duwden met een knie in zijn nek, is onduidelijk. Van de weerspannigheid waarvan sprake is in het politierapport, is op de vele beelden van bewakingscamera’s en gsm’s van voorbijgangers niets te zien. Wel te zien: Floyd die kreunt dat hij niet meer kan ademen en dat alles pijn doet, en het protest van omstanders. Tot het – na een doodsstrijd van acht minuten – te laat was.
De beelden van de stervende man doen denken aan de dood van Eric Garner in 2014, die ook ettelijke keren I can’t breathe zei. Dat het nu op klaarlichte dag gebeurde, met protesterende omstanders en vier politiemensen die geen vinger uitsteken om het drama te beletten, maakt het zo mogelijk nog wranger.
De betrokken agenten werden meteen ontslagen, maar niet aangehouden. Dat leidde dinsdag al tot een eerste vreedzaam protest dat, zoals zo vaak, op het einde door relschoppers werd misbruikt. Maar na de wel zeer forse reactie van de politie daarop, liep het woensdag pas goed fout. Nu werd er geplunderd, gingen gebouwen in vlammen op en gebruikte de politie rubberkogels en traangas. Een eigenaar van een pandjeshuis schoot een plunderaar dood. Ook in Memphis en Los Angeles werd betoogd tegen het politiegeweld, en waren er na afloop incidenten.
Lynchpartij
Overdreven politiegeweld waarbij zwarten geviseerd worden, is een oud zeer in de VS. Sinds 2012 heeft de verontwaardiging een naam gekregen: Black Lives Matter. Dit jaar was er al veel te doen rond de moord op Ahmaud Arbery, die in februari doodgeschoten werd door een witte man en zijn zoon in Brunswick, Georgia, terwijl hij aan het joggen was. Aanvankelijk gingen de twee vrijuit. Ze beweerden dat Arbery leek op een inbreker, en dat hij begon te vechten toen ze hem staande hielden. Pas toen er beelden van het voorval uitlekten, bleek het te gaan om wat presidentskandidaat Joe Biden ‘een lynchpartij’ noemde. Nu zijn de beide daders aangehouden. De lokale procureurs die hun versie zomaar voor waar aannamen, werden nog niet op het matje geroepen.
Ook wrang is de dood van de zwarte verpleegster Breonna Taylor (24) uit Louisville, Kentucky. Zij werd door acht politiekogels geraakt terwijl ze in bed lag. Dat gebeurde tijdens een nachtelijke huiszoeking naar drugs, de vrouw had niets met de zaak te maken.
Zeven eerdere klachten
Minneapolis, Minnesota heeft de reputatie van een kosmopolitische stad met een stadsbestuur (onder leiding van de 38jarige Democraat Jacob Frey) met goede intenties rond multicultureel samenleven. Maar het politiekorps bestaat er haast uitsluitend uit blanken die zelf niet in de stad wonen en de reputatie hebben dat ze ‘zwarten niet goed aanvoelen’.
Tegen Derek Chauvin, de hoofddader, werd al zeven keer een klacht ingediend wegens ongeoorloofd geweld. Hij was ook al meerdere keren betrokken bij schietpartijen met dodelijke afloop. Burgemeester Frey noemt
het onbegrijpelijk dat de man nog niet is aangehouden. Over de oprit van Chauvin is rode verf gegooid, op zijn garagepoort werd ‘moordenaar’ geschreven. Frey zegt dat hij de woede van de zwarte gemeenschap begrijpt, maar roept op om die vreedzaam te uiten. ‘Laat dit drama niet uitlopen op nog meer drama’s.’
Zulke oproepen maken nog weinig indruk na al die eerdere zware incidenten. Zo werd een zwarte man tijdens een verkeerscontrole doodgeschoten toen hij zijn wagendocumenten zocht (de politieman dacht dat hij naar een pistool greep), en was op een bodycam te zien hoe agenten een jongeman doodschoten die ‘schiet me alsjeblieft niet dood’ smeekte. Het kwam nooit tot veroordelingen. In het ene geval waar het slachtoffer blank was en de schietende politieman zwart, werd de politieman wel veroordeeld voor moord en kreeg de familie van het slachtoffer 20 miljoen dollar schadevergoeding. Voor velen komt dat over als met twee maten en twee gewichten meten.
Grote onverschilligheid
Twintig procent van de inwoners van Minneapolis is zwart, maar zestig procent van de mensen die deze eeuw door politiekogels stierven, is zwart. Dat kan in principe wijzen op een grotere criminaliteit onder de zwarte bevolking. De stroom van gevallen in de VS waarbij zwarten ofwel onschuldig zijn, ofwel met overdreven geweld aangepakt worden, duidt er echter op dat er andere oorzaken zijn.
Floyds advocaat, Ben Crump, zegt in de Washington Post: ‘Zonder het vele videobewijs zou ook deze zaak onder de mat geveegd zijn. Het zou de schuld van het slachtoffer geweest zijn. Dat stemt tot nadenken: hoeveel van zulke gevallen zijn er zónder iemand met een camera in de buurt?’
Bovendien, stipt Crump aan, kun je één politieman nog een losgeslagen projectiel noemen, ‘maar als er vier meewerken aan zulke praktijken, met grote onverschilligheid, heb je toch echt een dieper probleem’.
Mentaliteitsverandering
De oom van Philandro Castile, die in 2017 stierf toen hij zijn autopapieren zocht, is zelf bij de politie gegaan. Hij zit in een commissie die dergelijke incidenten moet vermijden. Ook de huidige chef van het korps is een zwarte man die als jonge agent het racisme in de rangen aanklaagde. Er gebeurt dus wel iets, maar volgens de inwoners van Minneapolis South blijft het nog te veel bij intenties.
Het ministerie van Justitie heeft de FBI naar Minneapolis gestuurd met de opdracht aan deze zaak ‘de grootste prioriteit’ te geven.