Superfoods’

seerd voelen, staan er velen die de situatie vandaag prettig vinden. Het is alsof er een groot experiment plaatsvindt om de bevolking te dwingen het offlinenetwerk beter te leren gebruiken. Waar vooral jongere mensen problemen hadden met fear of missing out (FOMO), genieten ze nu van joy of missing out (JOMO).

‘Zelfs ik voel me niet verplicht om alle informatie bij te houden’, zegt Swinnen. ‘Ik word overstelpt met uitnodigingen van organisaties en voor webinars, maar wanneer er “in tijden van corona” bij staat, delete ik ze meteen. Je wordt knettergek. Een mens heeft behoefte aan fysiek contact, aan nonverbale communicatie, aan échte sociale omgang. Daarbij speelt de neurotransmitter oxytocine een belangrijke rol. Als je dat directe contact mist, kan het goed zijn dat je vereenzaamt, ondanks het feit dat je online contact hebt.’

Neurotransmitters zijn zo’n beetje de koeriers tussen de neuronen, en ze maken van ons brein en lichaam een zoemende bijenkorf. Ook als het over vriendschap gaat. ‘Vrienden,’ schrijft Swinnen, ‘zijn de beste superfoods’. Goeie sociale relaties zijn letterlijk levensbelangrijk. Zijn die in gevaar vandaag? ‘De noodzakelijke lockdown is zeker een streep door de rekening van veel mensen. Maar wees creatief. Ik heb een lijst gemaakt van alle mensen die ik te lang niet gehoord had. Ik bel er elke dag twee. Het zijn mooie, soms erg lange gesprekken. Ik heb al mijn tantes gebeld. Ik bleef vroeger ook zelden op mijn oprit met de buren praten. Het is niet hetzelfde, maar het helpt om het brein gezond te houden.’

Grote eenzaamheid

Na de crisis zal er veel gewikt en gewogen moeten worden. ‘De wereld zal niet meer zijn als tevoren’, denkt Swinnen. ‘Mensen zullen dit niet vergeten. We zullen geconfronteerd worden met de gevolgen van grote eenzaamheid en met enorme schulden, voor iedereen. Daar moeten we straks mee omgaan. Er zullen mensen zijn die intuïtief foert zullen zeggen. Ze denken vanuit hun reptielenbrein, dat door angst gedomineerd wordt. Daar moeten we voorbij. We moeten contact zoeken en goed nadenken over onze toekomst.’

Het is belangrijk om de ‘vier apocalyptische ruiters’ te vermijden: kritiek, defensie, minachting en stilzwijgen tasten ons vermogen aan om offline te gaan. ‘Daarom is dit niet het moment om een steen te werpen naar deze of gene minister’, zegt Swinnen. ‘We moeten er samen uit geraken, en dan nagaan wat we verkeerd gedaan hebben. Nu roept kritiek snel defensie op, wat een manier van het brein is om energie te sparen. Zo’n proces toont dat we in wezen geen vrije wil hebben. Dat mag ons nederig stemmen.’

Misschien, oppert hij, mag de bevolking stilaan iets meer educatie krijgen over de breinprocessen die ons zo sterk bepalen. ‘Dat ons brein ons bijvoorbeeld een beetje fopt door dopamine te produceren wanneer we onszelf een ijsje gunnen als beloning voor ons goed gedrag. Dat geeft een goed gevoel, maar dat gaat snel weer weg en veel ijsjes later volgt misschien een hartinfarct. Het probleem is dat de inspanning van deze crisis maar véél later beloond zal worden, te laat om het brein te kunnen paaien, en dat de motivatie ondertussen zakt. Maar wat is acht weken volhouden nu in het licht van een heel mensenleven?’

‘Rust voor je brein’ is verschenen bij Lannoo.