Bodem én atmosfeer doen Mars beven
Het rommelt flink ín de rode planeet. De laatste maanden zelfs dagelijks, kon Insight met zijn seismometer vaststellen.
Tegen het einde van vorig jaar was het aantal trillingsgolven dat Marsrobot Insight kon oppikken, opgelopen tot twee per dag. Daardoor bevindt het aantal geregistreerde ‘Marsbevingen’ zich momenteel boven de 450 – niet slecht voor een eerste jaar onderzoek op Mars. Daarmee is voor eens en voor altijd aangetoond dat ook onze barre buurplaneet seismisch actief is. Veel actiever dan de maan, wist de internationale groep onderzoekers achter Insight maandag te melden tijdens een telefonische persconferentie.
Hun analyse staat deze week breed uitgesmeerd in liefst zes papers in vakbladen uit de Naturestal. Overigens gaat het verslag maar tot eind september 2019, waardoor het aantal ‘officiële’ Marsbevingen nog maar op 174 staat. De ondergrondse activiteit zou niet te vergelijken zijn met die op aarde. Daar is een simpele verklaring voor: Mars heeft geen tektonische platen die nonstop aan zijn korst trekken en duwen en zo bevingen veroorzaken. Maar de planeet is wel nog vulkanisch actief.
Voorbijrijdende vrachtwagen
Een van de actiefste Marsgebieden ligt niet zo ver van de ondiepe krater bij de evenaar waar Insight vertoeft. Van twee bevingen konden de vorsers het epicentrum lokaliseren: het ligt in Cerberus Fossae, een ruig gebied dat getekend is door enorme canyons, steile kliffen en grote rotsblokken. De diepe insnijdingen in de Marsbodem maken dat deze regio vanuit de ruimte te zien is als een grote, donkere vlek. In Cerberus Fossae werden eerder al gestolde lavastromen ontdekt die minder dan tien miljoen jaar geleden door de Marsbodem werden uitgebraakt. De huidige aardbevingen wijzen er dus op dat het gebied nog steeds actief is.
Dat Mars op seismisch vlak niet zo dood is als de planeet van op afstand lijkt, hadden planeetkundigen verwacht. Voor hen vormen de Marsbevingen veeleer een handig middel om de diepe ondergrond van Mars te bestuderen, en om er bijvoorbeeld achter te komen of hij een vloeibare dan wel een vaste kern bezit. Vooralsnog
De seismometer op Mars. Bezit de planeet een vloeibare of vaste kern?. zijn de opgepikte trillingen te zwak om ook op grote diepte te kunnen kijken, laat staan tot in de binnenmantel of de kern. De krachtigste beving had – omgerekend – slechts een magnitude van vier op de schaal van Richter. Dat is het equivalent van een voorbijrijdende vrachtwagen. Toch hopen Marsonderzoekers nog op een krachtige schok in de toekomst.
Na de landing van Insight in november 2018 was het maanden seismisch muisstil, wat kan wijzen op een recent crescendo van de activiteit in de Marsbodem.
Curiosity
Maar niet alleen de diepe ondergrond laat de Marsbodem beven. Ook de atmosfeer doet dat, onder andere met overtrekkende lagedrukgebieden en stevige winden. De Insightpapers beschrijven hoe ‘stofhozen’, droge, lokale wervelwinden, de Marsbodem als stofzuigers naar boven ‘trekken’. Ook dat kon de Marsrobot met z’n seismometer zien. Jammer genoeg kon hij nog geen stofhoos fotograferen – iets wat eerdere bezoekers van de rode planeet, zoals het Marswagentje Curiosity, wel is gelukt.
De ondergrondse activiteit is niet te vergelijken met die op aarde. Mars heeft geen tektonische platen die nonstop aan zijn korst trekken