Streven Saudi’s naar kernbom?
De nucleaire ambities van de Saudi’s komen de belangen van Donald Trump en zijn inner circle goed uit. ‘Anders klopt Riyad aan bij China.’
BRUSSEL I Er zijn weinig landen waarmee de Amerikaanse president en zijn regering zo’n innige relatie hebben als SaudiArabië. Dinsdag bleek dat nogmaals uit een rapport van Democra ten in het Huis van Afgevaardigden. Het beschrijft hoe leden van Trumps entourage hebben gepoogd kernreactoren te leveren aan SaudiArabië te leveren. Het Huis gaat nader onderzoek doen.
1.
Waarom is het rapport omstreden? Omdat het, zij het op basis van ver klaringen van anonieme klokkenluiders, de omstreden instrumentele visie van het Witte Huis op SaudiArabië toont. Trump en zijn entourage zien in het land zowel een stabiele bondgenoot in de regio als een lucratieve afzetmarkt voor de Amerikaanse defensie en ener giesector.
Persoonlijk belang lijkt daarbij nooit ver weg. Eerder al bleek dat speciaal aanklager Robert Mueller de vraag onderzoekt of de Saudi’s en andere Golfstaten via illegale donaties bijdroegen aan Trumps campagne en inauguratie. Nu hebben Democraten in het Huis van Afgevaardigden blootgelegd hoe commerciële belangen binnen de regeringTrump geopolitieke en morele overwegingen snel overschaduwen.
2.
Wat staat er in het rapport?
Het beschrijft hoe onder meer toenmalig Nationale Veiligheidsadviseur Michael Flynn en Tom Barrack, vriend van Trump en hoofd van diens inauguratiecommissie, bij het pushen van wat zij noemden hun ‘Marshallplan voor het MiddenOosten’ herhaaldelijk waarschu wingen negeerden van ambtenaren dat zij in hun haast de wet zouden overtreden.
Michael Flynn, die in februari 2017 aftrad en inmiddels op zijn vonnis wacht omdat hij loog tegen de FBI, werkte volgens het rapport tegelijk als Nationaal Veiligheidsadviseur, én als ad viseur voor de IronBridgeGroup, een dochter van het consortium IP3 International dat de kerncentrales wilde bou wen. Tom Barrack, directeur van het in vesteringsfonds Colony Capital met belangen in de Golf, zou het project als ‘speciaal gezant’ gaan dragen binnen de regering. Barrack probeert nog altijd de banden tussen het Witte Huis en Riyad zo nauw mogelijk te houden, zij het niet steeds tactvol. Vorige week bood hij zijn excuses aan nadat hij in Abu Dhabi de moord op de Saudische journalist Khas hoggi had gebagatelliseerd door te zeggen dat de VS ‘ergere wreedheden’ begaan.
Ten slotte zou volgens de klokkenluiders ook Trumps schoonzoon Jared Kushner nauw betrokken zijn. Een van de producenten van kerncentrales in IP3, Westinghouse Electric, is dochter van een bedrijf dat de familie Kushner te hulp schoot toen zij in ernstige finan ciële problemen kwam met een pand op Fifth Avenue in New York. Als Trumps speciaal gezant voor het MiddenOosten vertrekt Kushner volgende week naar de Golf om het economische deel van zijn lang verbeide vredesplan voor het MiddenOosten aan te prijzen. Vorige week sprak Trump nog in het Witte Huis met mensen uit de kernenergiesector, een ontmoeting die volgens Bloomberg was geïnitieerd door Jack Keane, een gepensioneerd generaal die medeoprichter is van IP3 International.
3.
Kan het Witte Huis zomaar nucleaire kennis exporteren?
Nee. In de Atomic Energy Act uit 1954 is vastgelegd dat het Congres zijn goedkeuring moet geven. Voordien moet het State Department de buitenlandse partij toetsen op negen bepalingen van sectie 123 van deze wet, die draaien om veiligheid en controle door het Internationaal Atoomagentschap (IAEA).
4.
Wat zijn de Saudische plannen met kernenergie?
SaudiArabië zei in 2011 dat het 16 kerncentrales wil laten bouwen, die in 2032 twintig procent van het Saudische stroomverbruik zouden moeten verzorgen. Met de bouw is een bedrag gemoeid van zo’n 80 miljard dollar. De centrales zijn volgens Riyad nodig om het land minder olieafhankelijk en duurzamer te maken.
SaudiArabië heeft vijf nucleaire researchcentra opgezet en het land beschikt bovendien over eigen uraniumerts in de bodem. Inmiddels heeft Riyad nucleaire samenwerkingsverdragen gesloten met Frankrijk, Argentinië, ZuidKorea en Kazachstan. Ook de Verenigde Staten willen zo’n akkoord. In de praktijk is er nog weinig gebeurd en de Saudische ambities zijn teruggeschroefd: voorlopig worden twee centrales gebouwd.
5.
Streeft SaudiArabië ook naar een eigen kernbom?
SaudiArabië is partij bij het nonproliferatieverdrag tegen de verspreiding van kernwapens. Aanwijzingen dat het zou hebben geprobeerd atoomwapens te ontwikkelen zijn er niet. Maar de Saudi’s verhullen niet dat ze aartsrivaal Iran op de voet volgen. Dat houdt zich nu nog aan het internationale nucleaire akkoord uit 2015, dat Trump in 2018 eenzijdig opzegde, maar dat kan veranderen. ‘SaudiArabië wil geen atoombom verwerven’, zei de machtige kroonprins Mohammed bin Salman vorig jaar tegen het Amerikaanse CBS. ‘Maar als Iran een kernbom zou ontwikkelen, zouden we zonder twijfel zo snel mogelijk volgen.’
6.
Zou SaudiArabië een kernwapen kunnen ontwikkelen?
Niet in zijn eentje, zeggen experts. En wie zou een land dat wereldwijd in diskrediet is geraakt door de Khashoggiaffaire daarbij willen helpen? Desondanks betoogt het Witte Huis dat het Congres zijn verzet beter kan staken. Anders klopt Riyad aan bij China en Rusland, die minder scrupules kennen. Dat zouden ze ook kunnen doen bij Pakistan, een land dat de Saudi’s financieel hielpen om zelf kernwapens te ontwikkelen. Sinds 1988 beschikt Riyad ook al over Chinese raketten, die met kernkoppen kunnen worden uitgerust. 6 VRAGEN