Eresaluut aan papiertijdperk
Met afgestoten archieven, ontmanteld en monddood gemaakt, kaart Denmark al veertig jaar de informatieoverdaad aan. Zijn oeuvre vatte hij samen in 42 rolcontainers.
Gebruikt computerpapier, versneden en gebonden in boekdelen. En daarna, als pure archeologie, in houten rekken tentoongesteld. Verpulverde kranten uit de periode van de eerste Golfcrisis, als Daily dust verzameld in plastic zakken die normaal dienen voor cement. Rijen primeurkistjes, niet gevuld met plukvers fruit maar met blozende kunsttijdschriften met een strikje rond. Een ‘dode stock’ van bijeen geperste kranten, onleesbaar gemaakt tussen isolatieplaten.
Het zijn maar enkele van de ‘mobiele archieven’ die de Antwerpse kunstenaar Denmark (68) uitrolt in een totaalinstallatie. Ze was eerder al eens te zien in een popuptentoonstelling in het Antwerpse gerechtsgebouw en in de tentoonstelling Play Van Abbe in Eindhoven. Nu landt ze tijdelijk bij Sonsbury & Sons, de coworkingplek in de Watttoren in Antwerpen. Ze staat er op een geknipte locatie, tussen het neergedwarrelde stof van een brute, ontmantelde fitnessruimte. Ashes to ashes, dust to dust. Wat je te zien krijgt, is een vanitasmoment voor de tonnen en tonnen aan wereldwijd gedrukte overvloed. Een eresaluut aan het papieren tijdperk, toen er van de cloud nog geen
sprake was.
Recycling
Denmark beleefde zijn ahaerlebnis meteen na zijn studies kunstgeschiedenis. In 1972 begon hij zijn lesnotities te verscheuren en versnijden, ‘doordrongen van het feit dat geschiedenis altijd opnieuw met andere ogen bekeken moet worden’.
In het radicaal ontmantelde en onleesbaar gemaakte materiaal liet hij sporen doorschemeren van drukinkt en structuren van het origineel. Hij zag er een tabula rasa in, een tegengif tegen het teveel aan prikkels in de media. Zo ontstonden zijn installaties met dode letters, voorgoed begraven bibliotheken en nutteloos geworden archieven.
Denmark ontmantelt, bevriest in de tijd, maakt monddood en ontoegankelijk. Om wegwerpmateriaal om te zetten in kunst, in een strakke nieuwe vorm. ‘De term recycleren was toen nog niet in de mode’, zegt de kunstenaar, die 25 jaar geleden de drukte van de kunstwereld ruilde voor een atelier in het diepe zuiden van het land. ‘Maar dat was wat ik deed: ik hergebruikte afgestoten papier en gaf het nieuw leven als beeldend materiaal.’
Nulpunt
Werelden die verdrinken in het papier, zette hij daarbij te kijk. De papierwinkel van de juridische dossiers, om te beginnen. Met vastgesjorde jaargangen van het Belgisch Staatsblad bouwde hij een wankel woud op hoge poten. Ook de hedendaagse kunst nam hij op de korrel: in de glorierijke groeiperiode van de jaren 80 verzonnen kunstredacties voor de nieuwste hypes dure woorden in glossy magazines. Denmark bedolf veilinglijsten onder paraffine. Hij
Tegenover de snelheid van de informatie plaatste Denmark de traagheid van zijn verwerkingsproces
zette kunstcatalogi in een schiettent of voorzag kunstbladen van een lont zoals buskruit. Van de samengeperste jaargangen van De Witte Raaf maakte hij een epitaaf van overbodigheid, hoog verheven op ijzeren staanders.
Tegenover de snelheid van de informatie plaatste Denmark de traagheid van zijn verwerkingsproces. Het draait om puur handwerk en labeur, ook voor de kleinere muurversies van Dead letters. Denmark sneed boeken en kranten in reepjes, vouwde tijdschriften tot blokjes ‘bonbons’, verpulverde bedrukt papier tot de inhoud van een bokaal.
Mobiele archieven vormt zowat Den marks magnum opus. Verzameld werk in de tweede graad, een gelouterde synthese van de drastische methoden waarmee hij de papierberg te lijf ging. De vijftien installaties zijn bijeengebracht in 42 klinische draadcontainers, waar normaal koopwaar of afval in verreden wordt. Mobiele archieven is een nulpunt, maar evengoed het sterk repetitieve resultaat van een volgehouden kunstenaarsactie. Denmark, ‘Mobiele archieven’, 9>23/2, Watttoren Antwerpen (woensdag tot zaterdag, 14>19u). Later ook in andere vestigingen van Sonsbury & Sons.