Meer minister van boeren dan van natuur
Joke Schauvliege moest met haar bevoegdheden Omgeving, Natuur en Landbouw water en vuur verzoenen. Maar als ze moest kiezen, was het duidelijk waar haar hart ligt.
‘Ik heb me fel verbeterd door de bevoegdheid cultuur te ruilen voor natuur. Ik apprecieer enorm de oprechtheid van de landbouwsector. Je weet bij hen waar je aan toe bent, nooit huichelarij. Ik apprecieer dat enorm. Ik zit ook zo in elkaar.’
Het betoog van Joke Schauvliege tijdens de nieuwjaarsreceptie van het Algemeen Boeren Syndicaat in Lierde ademde, ook in de passages die minder geciteerd worden, helemaal de opluchting om eens open in een milieu van gelijkgestemden te kunnen spreken. Mensen die ze begrijpt en die ook haar begrijpen, en die in 2014 liefst 55.291 keer voor haar hebben gestemd.
Het maakt de uitschuiver waarvoor ze ontslag heeft genomen, des te pijnlijker. Schauvliege ging zich te buiten aan complottheorieën over de klimaatbetogers die haar achterban misschien kunnen behagen, maar die voor de rest weinig meer zijn dan fake news. Eerst garandeerde ze dat ze geen spoken zag, enkele dagen later moest ze toegeven dat ze die wel had gezien.
Daarmee komt een eind aan een ministerschap waarin Schauvliege het van begin tot eind moeilijk had om haar stempel te drukken en de eer voor haar beslissingen op te strijken. Nog los van de vele verbale uitschuivers – van Zjef Genie (Yevgueni) tot ‘een boom heeft altijd de functie gehad om gekapt te worden’ (zie hiernaast) – gaf de minister zelden de indruk het heft in handen te hebben.
Schietschijf
Omstreden beslissingen in een reeks gevoelige dossiers – de uitbreiding van het bedrijf Essers, de vergunningen voor Uplace, de boskaart – maakten van haar de schietschijf bij uitstek van iedereen die natuur, milieu en klimaat ter harte neemt. Zelf bleef ze altijd stoïcijns onder de kritiek, onder het motto dat de perceptie haar niet kon schelen en dat ze de juiste beslissing wou nemen.
De relaties met de natuurbeweging waren al fel bekoeld. Toen Schauvliege aantrad als minister, werd daar in natuurhoek aanvankelijk positief op gereageerd. Ze had een verdienstelijk traject afgelegd als Vlaams Parlementslid. Maar de hooggespannen verwachtingen werden snel gefnuikt. Dossiers als de uitbreiding van Essers in Genk maakten het alleen maar erger. Meermaals lag ze onder vuur voor het belabberde bosbeleid.
Schauvliege maakte zich tijdens haar ministerschap sterk dat ze Natuur en Landbouw met elkaar zou verzoenen. Dat maakt het extra pijnlijk dat ze werd betrapt op uitspraken waarin ze juist het omgekeerde deed.
Vrij spel voor Boerenbond
Niet dat Schauvliege niets goeds heeft gedaan. De beslissing om privéeigenaars van natuurgebieden subsidies toe te kennen om aan natuurbeheer te doen, werd goed onthaald. Op het vlak van bouwvergunningen zijn er stappen vooruit gezet door de invoering van de omgevingsvergunning. Schauvliege stelde ook het Vlaamse Klimaatplan op en was de bevoegde minister voor de betonstop. Zij stak haar nek uit voor statiegeld op plastic en blik.
Maar vaak leek het erop alsof de minister niet bepaald veel ambitie toonde. De betonstop werd onder druk van de NVA tien jaar naar voren geschoven, tot 2040. Het leek ook of ze met natuur niet eens wilde scoren, en zeker niet als dat ten koste van landbouw ging.
Voor de natuurmensen is het zonneklaar dat Schauvliege voor de landbouw, en dan met name de grote industriële landbouw, opkomt. Vlaamse Parlementsleden van meerderheid en oppositie zijn dezelfde mening toegedaan. ‘Haar bedoeling is om de landbouw zo weinig mogelijk in de weg te staan, en dan vooral de belangen te dienen van landbouworganisaties als de Boerenbond, die op hun beurt beheerst worden door kapitaalgroepen’, zegt Groenparlementslid Bart Caron. ‘Schauvliege voerde een beleid zonder keuzes en gaf de Boerenbond daardoor vrij spel.’
‘De waterkwaliteit gaat achteruit in plaats van vooruit’
WILFRIED VANDAELE (NVA) Vlaams Parlementslid
‘De invloed van de Boerenbond is nog altijd zeer groot, ook op het kabinet’, zegt Wilfried Vandaele (NVA). ‘Tijdens onderhandelingen heb ik zelf kunnen vaststellen dat Schauvliege en de Boerenbond een open lijn hebben. Dat kun je in bepaalde dossiers ook makkelijk vaststellen. Het nieuwe Mestactieplan, MAP6, moet echt beter. De waterkwaliteit gaat achteruit in plaats van vooruit.’
De resultaten op het vlak van de bestrijding van vervuiling door mest zijn inderdaad ondermaats. De Vlaamse Milieumaatschappij en de Vlaamse Landmaatschappij stelden eind vorig jaar in het Mestrapport vast dat bij 28 pro