Politici, luister naar de miljardair
Hoe ironisch en tegelijkertijd schrijnend is het dat uitgerekend een miljardair zich het lot van de werkende mens aantrekt. Is dat niet de job van politici? Het lijkt wel of ze het dezer dagen te druk hebben met andere zaken. Toch degenen die graag en veel in de kijker lopen. In trosjes lopen ze achter dezelfde bal, zoals die heen en weer stuitert op het ritme van de waan van de dag. Banale zaken zoals ‘kan ik mijn huur nog wel betalen?’ en ‘waar haal ik nog geld voor al die dure schoolboeken?’ beroeren de politieke gemoederen duidelijk minder dan, pakweg, vestimentaire regels in zwembaden.
Uitgerekend Marc Coucke, de miljardair over wie het natuurlijk gaat, denkt nog eens aan de hardwerkende mensen die moeilijk rondkomen en in stilte voortploeteren. Hij wil dat iedereen die minder dan 2.000 euro netto heeft er 500 euro bijkrijgt. Dat mag de ondernemers wel niets kosten, wat denkt u wel.
Onwillekeurig hoor je de klanken van de Vlaamse schlagerklassier ‘Het is weer Couckenbak’ in de verte aanzwellen. Daarin zingt de held van het lied: ‘Een beetje gek zijn doet geen pijn.’ Maar dit is geen totaal gek idee. Veel mensen kunnen extra inkomen gebruiken. Zijn 2.000 euro netto is nog niet eens zo slecht gekozen. Natuurlijk maakt het uit of je pas van de schoolbanken komt dan wel een alleenstaande moeder met twee tieners bent. Eigenlijk vraagt hij aandacht voor een vergeten groep: de mensen die doorgaans niet arm zijn, maar toch niet genoeg hebben om comfortabel te kunnen leven. De mensen die geen marge hebben.
Hoe komt het dat veel werkende Belgen het krap hebben? Niet omdat de lonen te laag zijn. Er zijn twee andere grote redenen. Ten eerste ligt onze belastingdruk nog steeds hoog, zeker die op arbeid. Als je naar de meest recente cijfers van de Oeso kijkt, lijkt het alsof er nooit een taxshift is geweest. Dat geldt voor zowel modale als hoge inkomens kijkt. Zelfs mensen met relatief lage lonen blijven vrij zwaar belast, zeker alleenstaanden. Voor mensen met de allerlaagste lonen maken zaken zoals de werkbonus zeker een verschil, maar de effectieve belastingdruk stijgt snel eenmaal je wat meer verdient.
Bovendien – en vooral – is er bij ons weinig inkomensondersteuning voor mensen die werken, maar toch niet rondkomen. Er is de kinderbijslag natuurlijk. Een leuk extraatje voor welgestelde ouders. Andere ouders hebben veel meer nodig dan een extraatje.
In Nederland kan een alleenstaande ouder die voor het minimumloon werkt bijna 600 euro besteedbaar inkomen meer hebben dan in België, hoewel het bruto
minimumloon in beide landen ongeveer hetzelfde is. Dat immense verschil komt vooral door de bijkomende inkomenssteun voor huishoudens met lage arbeidsinkomens in Nederland. Bijvoorbeeld door toeslagen op de algemene kinderbijslag. En door huursubsidies.
Op het vlak van huursubsidies hebben we in dit land alvast geen grote traditie, deels omdat wonen hier lange tijd goedkoop was. Zelfs een eigen woning was voor velen haalbaar, ook omdat de staat bijschoot. Maar wat ooit begon als een beleid om ook ‘den arbeider’ aan een huisje te helpen, is nu een karikatuur van een mattheuseffect geworden: betaalbaar wonen – betaalbaar huren – is een probleem. Je zou door een slimme combinatie van belastingkredieten, veeleer selectieve toeslagen en huursubsidies al veel kunnen bereiken voor de mensen over wie Coucke het heeft.
Kunnen we dat betalen? Coucke wil de Senaat afschaffen. Het is waar, menig senator uit zelf weleens existentiële twijfels. Maar zelfs als je de Senaat zou verkopen om er serviceflats in onder te brengen – het zou nauwelijks een herbestemming vergen – dan nog zouden er ettelijke miljarden tekortschieten.
Besparen in de sociale zekerheid dan maar? We geven daar best veel uit natuurlijk, maar zo exuberant hoog liggen onze sociale uitgaven niet. Er zijn vooral te weinig mensen die werken en dus (volwaardig) mee betalen. (Ik ga hier niet nog eens beginnen over die perfide flexijobs.) Daarom doen Nederland en Denemarken het echt mijlenver beter in die Oesovergelijkingen over de belastingdruk. Er dragen simpelweg meer mensen bij. Ook de meeste uitkeringstrekkers.
Elders besparen dan maar? Aan zaken zoals infrastructuur geven we zoals bekend ook al niet te veel uit. Er is geen enkele kerntaak van de overheid waar we te veel aan uitgeven, wel integendeel. Straf toch voor een overheid die 52 procent van ons collectieve inkomen uitgeeft en tegen nog maar eens een begrotingsgat aankijkt.
Wel is staatshervorming na staatshervorming een wonderlijke vermenigvuldiging van overheden, parastatalen en administraties gebaard. We hebben ook nog provincies en gemeenten van een paar duizend inwoners. Ik weet het, de politieke realiteiten zijn wat ze zijn. In een gigantische romige bestuurlijke lasagne is het moeilijk vechten met elkaar. Maar dat kan allemaal efficiënter. Alleen, in België moet je een beetje gek zijn om dat te geloven.
Uitgerekend Marc Coucke denkt aan de hardwerkende mensen die moeilijk rondkomen en in stilte voortploeteren