‘Tegen Will Tura zeg je toch geen nee?’
Will Tura is al zo lang bezig, dat elke Vlaming zijn eigen Turaherinneringen heeft. Dominique Deruddere maakte daarmee een film die ook een beetje ‘ons’ verhaal is.
Dominique Deruddere en Will Tura begroeten elkaar als oude gabbers, met een stevige omhelzing en wederzijdse plaagstoten. Toch twijfelden de mensen die Deruddere in Los Angeles belden of hij de film Will Tura: Hoop doet leven wel wilde regisseren. ‘Ze kenden mijn achtergrond als punker, natuurlijk’, zegt Deruddere lachend. ‘Maar ik zei meteen ja. Tegen Will Tura zeg je toch geen nee?’
Tura knikt tevreden: hij had Deruddere voorgesteld. ‘Dominique had al een film gemaakt over muziek en zingen, Iedereen be
roemd. En hij is een Vlaming, we zouden een goede babbel kunnen doen.’ Maar nadat Deruddere had toegezegd, sloeg de twijfel toe. ‘Ik ken Wills hits, zoals elke Vlaming, maar wat als er belangrijke gaten in mijn kennis zaten? In het beeldmateriaal dat mij werd opgestuurd, zat de Tura in Symphonyreeks. Die heb ik in één ruk bekeken, op de sofa met mijn vrouw. Ik wist niet wat een goede liveperformer hij was. Ik was meteen gerust dat ik een goede film kon maken met hem.’
Maar Deruddere heeft niet gefilmd: de hele film bestaat uit archiefmateriaal. ‘Het moest een persoonlijk, cinematografisch verhaal worden. De kijkers moeten buiten gaan met het gevoel dat ze iets hadden beleefd. In films moet je personages creëren om kijkers emotioneel te betrekken, maar Will is een bestaand persoon – ik kon via fragmenten laten zien wie hij is.’ Heel eerlijk: was hij opgetogen toen hij in Sandy Tura’s biografie van haar vader las dat hij als kind ei zo na verdronken is? ‘Uiteraard! Klinkt dat cru? Je gaat op zoek naar levensbepalende dramatische momenten voor een film. En hoeveel mensen ken jij die bijna verdronken zijn?’
Zowel Jean Kluger, producer van Tura en van de film, als de zanger gaven hem carte blanche. ‘De twee of drie suggesties die Will heeft gedaan, gingen allemaal over muziekfragmenten. Dan zei hij: je gaat toch niet knippen in “Wat je diep treft”? Het beste stuk van de song komt daarna! Hij had gelijk, met een langer fragment werkte het beter.’ De vertelstem in de film is die van Jan Decleir. Maar Tura vertelt wel degelijk zelf. ‘Alle muziekfragmenten in de film geven commentaar op iets dat net is verteld, of geven aan wat er gaat komen.’ En opeens daagt het je: Tura praatte nooit graag over zijn privéleven in interviews, maar ‘Wat je diep treft’ kan over Jacques Kluger gaan, die Will heeft ontdekt en jong is gestorven, en ‘Hoop doet leven’, dat is natuurlijk een ode aan zijn broer en partner in
music Staf, ook veel te vroeg overleden.
Naoorlogs Vlaanderen
In archiefbeelden zien we Vlaanderen de oorlogsjaren van zich afschudden, de sixties vieren en in de meer bezorgde jaren 70 en 80 belanden: we zien Veurne in puin na bombardementen, maar ook volkscafés en optredens van Tura als jongen. ‘Will Tura is er heel mijn leven geweest’, zegt Deruddere. ‘Ik ben zestig; hij begon professioneel op te treden toen ik geboren ben. Ik wist al vrij snel dat ik jouw en mijn verhaal voor een deel kon vertellen via zijn verhaal. Dat gaf een tweede laag die de kijker betrekt. Niet met tussentitels of een commentaar dat data en feiten uit de geschiedenis geeft, maar via de beelden.’ Voor die beelden plozen Deruddere en zijn monteur Tom Meersman tientallen archieven uit. ‘Komen die oorlogsvliegtuigen aan het begin van de film uit de VRTarchieven?’ vraagt Tura. ‘Nee, van Youtube! Daar hebben we veel gevonden – de nachtmerrie was om daarna uit te vissen wie de rechten heeft.’
Het levert mooie filmische vondsten op. Nelly Byl, die de teksten schreef van ‘Draai 797204’, ‘Mijn Winterroosje’, ‘Heimwee naar huis’, ‘El bandido’, ‘Arme Joe’ en ‘Hopeloos’ en tientallen andere nummers van Tura, werkte eerst stiekem in de badkamer – haar man vond het maar een belachelijke bezigheid. Op het scherm steekt een man zijn lege kopje koffie uit naar zijn vrouw zonder zelfs maar van zijn krant op te kijken. ‘Illustreer het maar eens, ‘vrouw die niet gerespecteerd wordt voor het talent dat ze heeft’, op trefwoorden kun je dat niet vinden’, zegt Deruddere. ‘Maar het moest erin omdat het óók iets zegt over de beginjaren van Wills carrière. Tom en ik sprongen een gat in de lucht toen we die scène vonden.’
Fanfare en chanson
De film illustreert mooi de ongelooflijke mix van invloeden die Tura in zijn jeugd opzoog. Er was de fanfare waar hij klarinet en trom speelde, de ZuidAmerikaanse band Los Paraguayos die ervoor zorgde dat er latin music in elke jukebox zat, de dagelijkse big bandconcerten op BBC radio, de beginnende rock’nroll. En in Veurne zit je ook nog vlak bij de
‘Ik ben altijd blij als een film af is: dan hoef ik er niets meer aan te doen. Een performer is net blij als hij het nóg eens kan doen’
DOMINIQUE DERUDDERE Regisseur
‘Optreden, dat is na al die jaren nog altijd een feest voor mij!’
WILL TURA Zanger
Franse grens, goed voor een flinke dosis Franse pop en chanson. Omdat hij ook al die genres aankon, was het even zoeken naar een eigen stem. ‘Ik wilde “Eenzaam zonder jou” zingen als Paul Anka’, herinnert hij zich. ‘Mijn broer Staf vroeg of dat geschreeuw nu echt nodig was, en of ik het niet beter omfloerst zong, als mijn idool Nat King Cole? En dat was de klik, toen vielen alle stukjes op hun plaats.’
De filmmaker Deruddere heeft ook zo’n Belgische mix van invloeden opgezogen. ‘Mijn voornaamste invloed, daar moet ik eerlijk in zijn, was Amerikaanse cinema. Mijn pa kocht altijd dingen die hij eigenlijk niet kon betalen, mijn ouders hadden heel vroeg een televisietoestel. Ik heb daarop als kind alle Amerikaanse films van de jaren 30 en 40 gezien: Frank Capra, John Ford … Leopoldsburg ligt vlakbij de mijnstreek, daar woonden veel Italianen. Wij mochten eigenlijk niet met hen spelen, maar ik deed dat toch; ze waren plezant en ze aten lekker. Zo ben ik ook een grote fan van Italiaanse cinema geworden. En omdat Leopoldsburg een garnizoenstad was, woonden er ook Belgen uit alle hoeken van het land. De straatborden waren tweetalig, er werd veel Frans gesproken. Al die invloeden zitten toch in je eigen beeldtaal, uiteindelijk.’
Je moet flexibel zijn als je een artiest in het gezin hebt: de familie Blanckaert verkaste voor Tura’s carrière van de westhoek naar het centrum van het land, Deruddere trok met vrouw en jonge kinderen naar Los Angeles. ‘We zouden maar voor één jaar naar de VS gaan, voor een film die uiteindelijk niet is doorgegaan’, zegt Deruddere. ‘En we zijn blijven plakken. De dag nadat we geland waren, brak de scenaristenstaking uit. Die heeft vier maanden geduurd, alles lag stil. Na de staking kwam de bankencrisis en lag alles écht op zijn gat. Maar onze kinderen begonnen het daar net tof te vinden.’
‘Van Veurne of De Panne naar Brussel was ik vier uur onderweg en dan weer vier uur terug’, zegt Tura. ‘Als mijn ouders niet naar VlaamsBrabant waren verhuisd, had ik nooit mijn doel bereikt. Mijn vader gaf zijn werk op en moest onderaan de ladder herbeginnen. Toen Jenny en ik trouwden, stelden ze voor om terug naar De Panne te verhuizen, ‘om niet in onze weg te zitten’. No way ging ik dat toelaten, nadat zij zich hadden opgeofferd. Zij zijn in dat huis blijven wonen, wij hebben iets in de buurt gezocht.’
Egoïstische artiesten
Maar heb je geen partner nodig die begrijpt dat creatieven soms in hun hoofd leven? ‘Ze worden dat gewoon’, zegt Deruddere quasiegoïstisch, en ze schieten in de lach. ‘Je moet het geluk hebben dat je vrouw fantastisch is’, zegt Tura, ‘en zoals de mijne, helpt zodat je inderdaad met je hoofd vol muziek kan blijven rondlopen.’ Deruddere knikt. ‘De boekhouding en zo – toeten noch blazen. Ik weet zelfs niet hoeveel er op de bank staat. Als Loret zou wegvallen, ben ik reddeloos verloren. Ik heb het geluk dat ze als costumière ook in film werkt en dat we over het design van de film en zo kunnen overleggen. Maar als ik schrijf, zit ik inderdaad zo lang als nodig is alleen.’
Dit is een van de zeldzame momenten sinds zijn twaalfde dat Tura níét optreedt. ‘Ik ben met Steve Willaert de musical 4045 aan het schrijven. Ik heb tegen Jenny gezegd: ik maak een stop.’ Met een lachje: ‘Maar in mijn binnenste denk ik dat er met muziek nog héél veel te doen is. Muziek is speciaal: het laat je nooit los. En er zijn nog dingen die ik nog nooit heb gedaan, zoals die musical. Ik zie wel wat er op mij afkomt.’
Ook Deruddere is muzikaal ac tief geweest. Al jaren is hij bevriend met Arno. ‘Ik bewonder hem omdat hij liedjes blijft ontdekken. Ik ben ooit zanger geweest in een punkgroep, Les Putagaz. We hadden op een trouwfeest gespeeld, Nederlandse teksten op internationale hits. Iedereen vond dat tof, vroeg ons opnieuw, op den duur speelden we een voorprogramma van Fad Gadget en stelde EMI voor om een plaat op te nemen. We zijn meteen gesplit.
(lacht) Ik ben altijd blij als een film af is: dan hoef ik er niets meer aan te doen. Een performer is net blij als hij het nóg eens kan doen.’
Tura luistert verwonderd. ‘De setlist opstellen voor een optreden, dat is na al die jaren nog altijd een feest voor mij! Een oud nummer weer afstoffen, kijken of een andere volgorde een andere impact heeft …’ Als de fotograaf even later toekomt, glijden ze in één zetel en beginnen ze elkaar high fives te geven. Jullie lijken wel brothers
from another mother, opper ik. ‘The Everly Brothers!’ zegt Tura. De Vlaamse Everly Brothers, dan.
De première van ’Will Tura: Hoop doet leven’ speelt vandaag 8/9 op het Filmfestival van Oostende. Woensdag komt de film in de bioscoop.
‘Ik weet zelfs niet hoeveel er op de bank staat. Als Loret zou wegvallen, ben ik reddeloos verloren’
DOMINIQUE DERUDDERE Regisseur
‘Je moet het geluk hebben dat je vrouw fantastisch is’
WILL TURA Zanger