Mythische alarmbel? Dan komt de recessie eraan

De VS staan dicht bij een ‘omgekeerde rentecurve’. Dat marktfenomeen was al acht keer de voorbode van een economische recessie. Ook nu weer?

BRUSSEL I Staan we aan de vooravond van een nieuwe economische crisis? Dat is dé vraag die economen en financiële analisten in de ban houdt. Niet omdat de groeicijfers op dit moment slecht zijn, maar omdat een van de meest betrouwbare waarschuwingssignalen op de financiële markten dreigt af te gaan. Een alarmsignaal dat sinds de jaren zestig al acht keer een wereldwijde recessie heeft voorspeld: de omgekeerde rentecurve.

In de VS is het verschil tussen de tweejarige obligatierente (de rente op de korte termijn) en de tienjarige rente (de rente op de lange termijn) gekrompen tot maar 19 basispunten. Dat is het kleinste verschil sinds 2007. Toen kregen we op de obligatiemarkt een omgekeerde rentecurve, waarbij voor de Amerikaanse overheid kortlopende leningen tijdelijk duurder werden dan langlopende leningen. Dat bleek toen de voorbode van de wereldwijde financiële crisis die een jaar later zou uitbreken.

Iets mis op de markt

Ook nu moeten we het rentesignaal serieus nemen, waarschuwt Han de Jong, hoofdeconoom van ABN Amro, in Het Financieele Dagblad. Al is er nog geen omgekeerde rentecurve, het kritieke omslagpunt komt snel dichterbij. Als de trend zich doorzet en de korte rente onder de lange rente komt te liggen, is dat volgens De Jong een signaal dat er iets grondig mis is op de markt.

‘Het is een teken dat de financiele markten zeer onzeker zijn ge worden over de toekomstige economische groei. Zo onzeker dat ze het huidige hogere rentepeil massaal op langere termijn vast willen leggen door langlopende staatsobligaties te kopen, wat uiteindelijk de lange rente naar beneden kan duwen tot onder het niveau van de korte rente’, legt Peter Vanden Houte, de hoofdeconoom van ING België, uit.

1968 en 1998

Vanden Houte zit op dezelfde lijn als zijn Nederlandse collega. ‘De Fed (de Amerikaanse centrale bank, red.) heeft daar in het verleden al veel onderzoek naar gedaan. Meestal neemt men niet de tweejarige rente maar de driemaandelijkse rente als maatstaf voor de rente op korte termijn. Als je dat doet, is het verschil tussen korte en lange rente in de VS vandaag toch nog een stuk groter’, relativeert hij.

Bovendien zijn er ook uitzonderingen op de regel. In 1968 en in 1998 was er ook een omgekeerde rentecurve, maar volgde er geen economische recessie.

De Amerikaanse minister van Financiën Steven Mnuchin zei zich gisteren geen zorgen te maken over de uitvlakkende rente curve, toen CNBC hem daarnaar vroeg. Hij is er zelfs zeer blij mee, omdat de overheid vooral schuld op lange termijn uitgeeft. Dat de vlakke curve een voorspellende waarde heeft, gelooft Mnuchin niet.

Vanden Houte erkent dat niet iedereen het signaal serieus neemt. ‘Er is scepsis, ja. De rentebewegingen zijn volgens de critici sterk vertekend door de ingrijpende tussenkomst van de centrale banken. Door de massale aankopen van staatspapier door de Fed tijdens de zogeheten quantitative easing (QE) is de curve van de langetermijnrente in de VS platter geworden dan normaal. En de tweejarige rente is dan weer zo sterk gestegen omdat de markt nu al meerdere renteverhogingen inprijst’, verduidelijkt Vanden Houte.

Groeivertraging eind 2019?

Toch denkt hij niet dat de omgekeerde rentecurve haar voorspellende waarde heeft verloren. ‘De Fed is inmiddels gestopt met het aankopen van langetermijnobligaties en bouwt haar balans zelfs af. Bovendien werden in het verleden gelijkaardige argumenten gebruikt. De laatste keer nog in 2000. Maar zowel bij de internetzeepbel als bij de kredietcrisis bleken de sceptici ongelijk te hebben.’ Vanden Houte verwacht pas tegen eind dit jaar een omgekeerde rentecurve. ‘Ik zie de rentecurve in de VS tegen december zeer plat worden en mogelijk zelfs omkeren, wat volgens onze prognose een voorbode zal zijn van een zware groeivertraging tegen eind 2019..’

‘De rentebewegingen zijn volgens de critici sterk vertekend door de ingrijpende tussenkomst van de centrale banken’

PETER VANDEN HOUTE Hoofdeconoom ING België