‘Soms komt iemand elke pagina van een boek fotograferen’
Een kilometer inpakpapier voorziet ze, want de koopjesperiode nadert. In een onafhankelijke boekhandel doet niets vermoeden dat het boek in het slop zit. ‘Al is het wel pijnlijk wanneer een auteur komt vragen hoeveel boeken hij al verkocht heeft en ik moe
‘Ik zit al mijn hele leven tussen de boeken, dus was een boekhandel beginnen een logische stap. Vrienden zeggen dat ik zolang ze me kennen al vertel over boeken en wat ze moeten lezen. Ik heb ook boekhandelaars in de familie, waardoor ik als jong meisje mijn vakanties in de boekhandel doorbracht, om te helpen. Een boek is het enige product waaraan ik altijd geld blijf uitgeven, hoe moeilijk ik het bij momenten financieel ook had. Ook in het buitenland oefenen boekhandels een onweerstaanbare aantrekkingskracht op me uit.’
‘Als boekhandelaar moet je liefde voor boeken hebben, je moet voeling met de markt hebben en, heel simpel, graag winkeltje spelen. Op een rommelmarkt staan vind ik óók fantastisch: met mensen praten, maken dat alles goed ligt, kiezen waar je een koopje van maakt, dat zit me in de genen. Ik zie het ook al bij mijn dochter. Die passie is een noodzaak, want ik werk veel. Al probeer ik dat wat aanvoelt als werk wel tussen 10 en 18 uur te verzetten. De boekvoorstellingen en lezingen die we ’s avonds organiseren, daar zou ik ook vrijwillig naartoe gaan. En elke dag komen er boeken binnen waarvoor ik sta te popelen.’
Hoera voor de Boekenbeurs
‘Een boekhandel verbindt mensen. Ze komen hier bewust tijd doorbrengen voor de sfeer en gezelligheid. Ik krijg dan ook de gekste vragen. Een koppeltje dat hier trouwfoto’s wilde maken bijvoorbeeld, omdat ze elkaar hier hadden leren kennen. Bij andere koppels zie ik kinderen geboren worden en opgroeien. Je leeft als boekhandelaar echt mee, in goede en kwade tijden. Al heb ik het verzoek om een babyborrel of een jubileum met traiteur in de boekhandel wel moeten weigeren. We hanteren de regel: is het goed voor de boeken en voor het boekenpubliek? Daarbinnen is alles mogelijk.’
‘Mensen kunnen natuurlijk ook te dicht komen. Onze betrokkenheid gaat ver, tot een mailtje na een ingrijpende operatie of overlijden. Ik hoor aangrijpende verhalen van mensen die familie in het ziekenhuis of op het sterfbed hebben liggen en die even ontsnappen in de stad. Die zoeken plekken als deze op, waar de tijd even mag stilstaan. Vorige week kwam hier nog een meisje te rade om een boekentip voor een vriendin die haar baby verloren had. Boeken zijn een medicijn tegen eenzaamheid, maar het is een aandachtspunt om niet té vriendelijk te zijn. Je moet herkennen wanneer mensen vriendschap van je vragen in plaats van een boekentip of een goede maar tegelijk ook professionele babbel. Die grens moeten ik en mijn collega’s bewaken.’
‘Echt vervelende klanten zijn gelukkig een zeldzaamheid. Je hebt weleens mensen die rond etenstijd foto’s maken van recepten in een kookboek, om dan thuis te gaan kokkerellen. Ik heb ook eens een man betrapt die doodleuk pagina na pagina van een reisgids fotografeerde met zijn gsm. Maar vriendelijk blijven kost me eigenlijk geen enkele moeite. Ook mensen die inspiratie komen opdoen zijn welkom. Waar ze de boeken uiteindelijk kopen, doet er voor mij niet toe. Zolang ze maar lezen.’
‘Je hoort weleens boekhandelaars klagen over de concurrentie van bol.com, of van de Boekenbeurs. Het is hier net razend druk tijdens de Boekenbeurs! Nooit wordt zoveel over boeken gepraat en geschreven als in deze tijd van het jaar. En omgekeerd werkt het ook: ik krijg elke dag sms’jes van
vrienden en familie op de boekenbeurs die met hun gsm in de aanslag de stapels boeken afgaan op de beurs, op zoek naar inspiratie voor ons aanbod in de winkel. Klanten sturen hun lijstje met favorieten door en wij leggen het stapeltje klaar voor hun volgende bezoek. De Boekenbeurs is ook reclame voor de boekhandel, ik weiger daarover te zeuren.’
Bestsellers en eentjes
‘Ja, mensen kopen nog boeken in een boekhandel. Ze komen vooral voor advies. In Focus Knack werd de onafhankelijke boekhandel er laatst helemaal doorgehaald, met alle clichés over het klassieke muziekje en de houten vloeren. Wie zou de boekhandel nog nodig hebben als je elk boek met één muisklik kunt kopen? Dan denk ik: als jij de eigenwaan hebt om te weten wat de moeite is om te lezen, dan heb je ons niet nodig en blijf je beter achter je computer zitten. Maar ik zie hier voor mijn neus een gemeenschap en conversatie ontstaan die ergens over gaat. Mensen horen me over een boek vertellen, pikken daarop in en raden weer andere schrijvers aan.’
‘Ik zie het schrikbeeld van de vergeelde boekhandel ook voor me, maar slaag erin om fris te blijven door alle generaties tewerk te stellen. Wij lezen allemaal heel andere dingen. Welke tentoonstellingen of designwinkels we bezoeken bepaalt wat er in de boekhandel komt. Van knap vormgegeven notitieboekjes tot complexe, filosofische boeken, er is een markt voor. Je moet weten dat er 15 miljoen Nederlandstalige boeken per jaar geproduceerd worden. Als boekhandel kies je, cureer je. Dat is de meerwaarde tegenover de wildgroei online.’
‘Tegelijk kopen we voorzichtig in bij de uitgevers. Op een weekdag verkopen we zowat tachtig boeken per dag, in het weekend is dat het dubbele. Vroeger had je sellers als
De Da Vinci code, maar die tijd is voorbij. Het is niet meer zo dat thrillers of kookboeken per definitie goed verkopen. Dus moeten we goed luisteren naar welke verhalen er leven en altijd een divers aanbod brengen. De nieuwste Carlos Ruiz Zafón moet je leggen, maar ik begin ook daar met vijf exemplaren. Dan heb je ook “de eentjes”, titels die ik een kans willen geven. Auteurs zijn niet altijd mee met die realiteit en komen weleens pushen om meer exemplaren aan te kopen, of ze vragen langs hun neus weg hoeveel boeken ze al verkocht hebben. Dan is het heel pijnlijk om te moeten zeggen: twee.’
Een boek met een groene kaft
‘Sommige boekhandels hebben het financieel moeilijker dan wij. Maar die zeggen ook: “Kookboeken komen er bij ons niet in.” Ik vind dat onnozel. Als mensen naast de nieuwe Lanoye ook een kookboek willen meenemen, dan moedig je dat toch aan?’
‘Dit is een droombaan, maar passie voor het vak is een must. Je geloofwaardigheid als boekhandelaar is alles. De gezichten in de winkel bepalen het succes. Ons trouwe lezerspubliek komt dan ook voor wat we aanraden. Boeken waarin wij geloven, kunnen uitverkopen. Hier lag al een tijdje een klepper van 1.300 bladzijden stof te vergaren, tot ik hem op reis verslond en er achteraf over vertelde. Intussen hebben tachtig klanten het boek thuis liggen. ‘Wat een oase van rust hier’, dat hoor ik ook wel tien keer per dag. Het moet de tijdgeest zijn.’
‘Pas op, mensen komen ons ook testen, hoor. Dan komen ze een paar literaire namen droppen en wachten ze argwanend af of ik wel kan volgen. Maar de reden dat mensen blijven komen, is net dat we weten waarover we praten. Soms maken mensen ook echt de quizzer in me los. “Ik zoek een boek van een schrijfster, ze denken tenminste dat het een vrouw is, met een groene kaft.” Heerlijk, die raadseltjes. Het lijkt onmogelijk om over alle boeken iets te weten, maar ik heb het gevoel dat ik het vak wel beheers. Als er dan mensen langskomen die het hoog in hun bol hebben en neerkijken op bepaalde boeken, raakt me dat niet.’
‘Mensen kopen zowel boeken voor anderen als voor zichzelf. Ik maak regelmatig pakjes wetende dat de koper het boek voor zichzelf koopt en straks thuis zelf zal uitpakken. Niets mis mee. Ik doe dat met de glimlach, zelfs met boekjes van drie euro, waarvan je weet dat je tijdens het inpakken al verlies maakt. Met boeken kun je iets vertellen wat moeilijk onder woorden te brengen is, al moet je ook oppassen als je boeken schenkt. Ik gaf een vriend met bindingsangst het boek Compassie van Stephan Enter cadeau. Ik heb hem sindsdien niet meer gehoord.’
‘Ik maak regelmatig pakjes wetende dat de koper het boek voor zichzelf koopt en straks thuis zelf zal uitpakken’ ‘Boeken waarin wij geloven, kunnen uitverkopen. Hier lag al een tijdje een klepper van 1.300 bladzijden stof te vergaren, tot ik hem op reis verslond en er achteraf over vertelde. Intussen hebben tachtig klanten het boek thuis liggen’