Shqipëria e vitit 1920 dhe Kongresi i Lushnjës
tetor të vitit 1916 Fan Noli, që mori pjesë si përfaqësues i Federatës në Konferencën e Kombeve të Robëruara, që u mbajt në Uashington, argumentoi nevojën e sigurimit të Shqipërisë në kufijtë e saj etnikë. “Shqipëria doli nga sallat e errëta të diplomacisë evropiane, pas një operete të gjatë dhe të zorshme, pas 9 muajsh. “Copa të mëdha dhe të çmuara thjesht shqiptare u shkëputën prej Shqipërisë dhe iu dhanë Greqisë, Malit të Zi dhe Serbisë”: - theksonte Fan Noli. Me rastin e Shpalljes së Pavarësisë së SHBA- së ku u organizua një aktivitet më 18 korrik të vitit 1918, po ashtu Fan Noli si përfaqësues i “Vatrës”, u takua me presidentin amerikan Ëillson.
PRESIDENTI WILLSON DHE KONFERENCA E PAQES
Premtimi i presidentit Ëillson i cili tha se: - “Unë kam një zë në Konferencën e Paqes dhe atë zë do ta përdor edhe për të drejtat e Shqipërisë”, Noli iu përgjigj, se ai zë është i mjaftueshëm për Shqipërinë dhe ne do të jemi vdekërisht të gëzuar dhe fare të sigurtë për të drejtat tona”. Po në prag të Konferencës së Paqes, Federata “Vatra” kishte caktuar në Evropë edhe dy përfaqësues të tjerë pranë qeverisë amerikane në Ëashington. Njëri prej tyre ishte shqiptarofili i shquar amerikan Tejlor Erikson, ndërsa tjetri ishte Kostë Çekrezi. Partia Politike e krijuar nga Sevasti( Dako) Qiriazi u përfaqësua në Konferencën e Paqes në Paris me Parashqevi Qiriazi dhe Mihal Gramenon. Dy prej delegatëve të diasporës shqiptare të Amerikës, Mehmet Konica dhe Mihal Turtulli, të cilët para se të shkonin në Paris morën pjesë në Kuvendin Themelues të Qeverisë së Durrësit me bekimin e “Vatrës”. Në vazhdën e përpjekjeve dhe të luftës në shumë drejtime të shqiptarëve për bashkim e çlirim kombëtar, kleri katolik ka patur një rol të veçantë. Atë Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Preng Doçi, ishin sa udhëheqës së kulturës, por dhe të poltikës si pjesë e luftës së shkëputjes së popullit shqiptar nga sundimi osman. Në rradhët e delegacionit shqiptar, që do të merrte pjesë në Konferencën e Paqes në Paris në mes tyre ishte edhe Imzot Luigj Bumçi dhe Atë Gjergj Fishta. Si kryetar delegacioni Imzot Luigj Bumçi protestoi tek presidenti Willson për krimet e kryera nga serbët mbi popullsinë e Pejës, Gjakovës, Plavës e Gucisë. Ai i dërgoi atij listën e viktimave në zonën e Rugovës dhe kërkoi që trupat amerikane të futeshin në këtë zonë. Rreziku i copëtimit të vendit pas marrëveshjes “TitoniVenizellos” e detyroi delegacionin e qeverisë së Durrësit që të dërgonte kryetarin e vet, L. Bumçi në Vatikan, për të takuar personalisht Papa Benediktin XV, të cilit në emër të shqiptarëve, t’i kërkonte të përdorte autoritetin e vet në mbrojtje të krahinave të Korçës dhe të Gjirokastrës nga aneksimi grek, me qëllim që krahinat në fjalë t’i mbeteshin Shqipërisë. Papa Benedikti XV, pasi e sqaroi ipeshkvin shqiptar, se nuk mund të ndërhynte pranë qeverisë së Italisë dhe Francës, sepse marrëdhëniet e Vatikanit me këto qeveri nuk ishin të mira, i premtoi atij se do të takohej urgjentisht me ambasadorin anglez dhe atë amerikan në Vatikan, të cilëve do t’u kërkonte të qëndronin në krah të popullit shqiptar. Në mars të vitit 1920 Imzot Bumçi dhe Mihal Turtulli, me cilësinë e anëtarëve të Këshillit të Lartë të zgjedhur nga Kongresi i Lushnjës, shkuan në Londër për të tërhequr përkrahjen e Mbretërisë së Bashkuar për çështjen shqiptare. Në Londër përveç Hebertit ( kryetar i shoqatës së miqësisë Britani- Shqipëri) dhe Misis Durhamit ( e deklaruar mikeshë e shqiptarëve), delegacioni u takua edhe me Fili Kerr ( sekretar i ministrit jashtëm anglez) dhe Leeper ( ekspert për çështjet ballkanike pranë delegacionit anglez në Paris), etj. Imzot Bumçi në komunikimin e tij mes delegatëve shqiptarë ishte shprehur se ndër vendimarrësit evropianë të Kon